Koronavirüsün uzun süren tesirlerini tabir etmek için kullanılan ‘Uzun Covid’ (Long Covid) hakkında açıklamalarda bulunan Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Fulya Gülergün, koronavirüsün sistemik bir hastalık olduğuna vurgu yaparak ihtarlarda bulundu.
BELİRTİLER BİREYE NAZARAN DEĞİŞİYOR
Koronavirüs salgının birinci periyodunda Çin’den gelen birinci bilgiler ve Dünya Sıhhat Örgütünün açıklamalarına nazaran hastalığı hafif geçirenlerin 2 hafta içinde, ağır geçirenlerin ise 3 ile 6 hafta içinde iyileşmesi gerektiği düşünülüyordu. Lakin, uzun devir rahatsızlıklara yol açtığı görüldü. Kimi merkezler hastalığın başlangıcından itibaren 4 haftadan uzun süren şikayetleri ‘Long Covid’ olarak kıymetlendirdi. Birtakım merkezler ise bu süreyi 12 hafta olarak tanımladı.
Uzun Covid sendromunda belirtiler, hastaların yüzde 10-20’sinde 1 ay; her 44 hastadan birinde ise 3 aydan fazla sürüyor ve uzun tesirler bireyler ortasında farklılıklar gösteriyor. Yorgunluk, kalp ritim bozukluğu, çarpıntı, bilişsel sıkıntılar, odaklanma sorunu, hafıza sıkıntıları, baş ağrısı, kas ağrısı, eklem ağrısı, nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük, tat ve koku kaybı, uykusuzluk üzere semptomları mevcut olabiliyor.
Covid bir enfeksiyon değil, sistemik hastalık. Virüsün insan hücrelerine tutunduğu giriş kapısı olarak kabul edilen ACE2 reseptörü bedende çabucak her doku ve organda bulunuyor. İngiltere Ulusal Araştırmalar Enstitüsü, Long Covid’i 4 başlıkta topluyor. Bunlar; akciğer ve kalpte kalıcı hasarı olanlar, ağır bakım sonrası sendromu gelişenler, viral yorgunluk sendromu gelişenler ve uzun vadeli devam eden Covid-19 belirtileri.
ÖNEMLİ HASARLARA NEDEN OLABİLİYOR
Ağır bakım sonrası sendromu, uzun vadeli yatış ve hareketsizliğe bağlı teneffüs ve kas gücü kaybı ile ortaya çıkıyor. Hudut ve kas hasarı meydana geliyor. Bilişsel bozukluğu, depresyon, tasa bozukluğu, travma sonrası gerilim bozukluğu ortaya çıkıyor ve bu meseleler haftalar, aylar ya da yıllarca sürebiliyor.
Akciğeri tutarak kalıcı hasara, fibrozise yol açıyor, nefes darlığı ve efor kapasitesinde azalma oluyor. Kalp kasını tutması; kalp yetmezliği ritim bozukluğu, kalp krizi ve kalp kaslarında iltihaba yol açabiliyor. Pankreası tutarak kan şekerinde düzensizliğe ve böbreği tutarak da böbrek yetmezliğine neden olabiliyor. Ayrıyeten tiroid bezinde tutunması durumunda tiroid iltihabına, saç ve diş kaybına da sebep olduğu tespit edilmiştir. Damarın iç yapısını saran yapıyı tutması pıhtı gelişimine neden olmakla bir arada, Covid-19’da en değerli mevt sebeplerinden biri de oluşan bu pıhtılardır.
Nörolojik tesirleri ise ‘beyin sislenmesi’ denilen bir durum yapabiliyor. Hafıza kaybı, şuur bulanıklığı, baş dönmesi, konsantrasyon bozukluğu, sersemlik hissi olabiliyor. Hafif etkilenen ve kronik hastalığı olmayan şahıslar de bu durumu yaşayabiliyo
Uzun Covid’e dikkat etmesi gereken şahıslar ekseriyetle, 50 yaş üstü, çok kilolu, astım hastası, teşhis anında 5’ten fazla belirti yaşayanlar ve daha çok bayanlar olmak üzere sıralanabilmektedir. Ek hastalığı olmayan genç popülasyonda bile hastalık ağır seyredebiliyor. Atlatanlarda ise uzun Covid aylarca sürebiliyor. Bu yüzden Covid geçirmek her vakit risk teşkil etmektedir. Aşı yaptırmak ise hem semptomatik hastalıktan hem de ağır seyri önlediğinden uzun Covid tesirlerini azaltacak üzere görünüyor.
Ensonhaber