‘Intermittent fasting’ olarak tüm dünyada büyük popülerlik kazanan aralıklı oruç hakkında açıklamalarda bulunan Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Altay, pek çok alanda uygulanmaya çalışılan bir diyet çeşidi olan ve bazıları içinse ömür stili haline gelen aralıklı orucun kesinlikle doktor ve diyetisyen denetiminde yapılması gerektiği ikazında bulunarak, çeşitli tavsiyeler verdi.
BAĞIŞIKLIĞI GÜÇLENDİRİYOR
Aralıklı oruç, çok eski vakitlerden beri uygulanıyor. İbn-i Sina, yemek yedikten sonra uzun müddet hiçbir şey yiyip içmemek gerektiğine vurgu yapıyor. Osmanlı devrinde ise günde 2 öğün yeme alışkanlığı bulunduğu tarihçiler tarafından anlatılıyor. Bunun haricinde, semavi dinlerdeki oruç da aralıklı orucun bir çeşidi.
Aralıklı oruç uygulayan kişi, günü “yemek yenebilen saatler” ve “aç kalınması gereken saatler” olarak ikiye ayırıyor. Aç kalınan müddet ekseriyetle 12-24 saat ortasında değişkenlik gösteriyor. Bu mühletler, yemek yenildiğinde alınacak besin cinsleri ve kalori kısıtlaması yapılıp yapılmayacağı aralıklı orucun tipine nazaran değişkenlik gösteriyor.
En sık uygulanan aralıklı oruç çeşitleri, 16 saat aç kalıp 8 saatlik müddette yeme prensibine dayalı olan 16/8 diyeti, haftanın 2 günü çok düşük kalori (400-600 kalori) 5 günüyse istenilen halde besin tüketiminin olduğu 5/2 diyeti ve bir gün çok düşük kalori sonraki gün olağan beslenme nizamının birbirini daima izlediği alternatif gün açlığı biçiminde sıralanabilir.
Aralıklı oruçla ilgili yapılan araştırmalarda, şeker istikrarının olumlu istikamette değiştiği, metabolizmanın iyileştiği, yağ dokusunun azaldığı, kilo kaybının gerçekleştiği, kan basıncının düştüğü, hücreler için olan ziyanlı hususların azaldığı, hücreler için gerilimin azaldığı, ziyanlı hücrelerin kendini öldürdüğü, bedende tamir faaliyetlerinin arttığı, savunma sisteminin güçlendiği ve bedenin şiddetli kaidelere daha güçlü hale geldiği gösterilmiştir.
Bunların sonucunda hayvanlarda hastalanma oranlarının daha düşük olduğu ve ömür mühletinin uzadığı görülmüştür. Aralıklı oruçta yağ asitleri ve keton cisimcikleri kullanılarak güç üretimi verimliliği sağlanır. Keton cisimlerinin beyin, sonlar, yaşlanma, kanser ve kalp damar sistemi üzerine olan olumlu tesirleri de ortaya konmuştur.
Obezitede fazla yağ dokusunun tesiriyle bağışıklık sisteminin baskılandığı, ‘kronik inflamasyon’ denilen yangısal-iltihabi bir sürecin ortaya çıktığı, ‘bağırsak mikrobiyotası’ denilen mikrobik yararlı yapının bozulduğu ve ‘serbest oksijen radikalleri’ denilen hücreler için zehir özelliği taşıyan hususların arttığı bilinmektedir. Aralıklı oruçta ortaya çıkan yağ ve kilo kaybı ile bu olumsuz tesirlerin aksine dönebildiği, yani inflamasyonun baskılandığı, savunma sisteminin kuvvetlendiği, özgür oksijen radikallerinin azaldığı ve bağırsak mikrobiyotasının iyileştiği gösterilmiştir. Yani, aralıklı oruç ile bedenin bağışıklık sisteminin daha iyi olabileceği ortaya kondu.
KESİNLİKLE UZMANA DANIŞILMALI
Kimi çalışmalarda, bakteriyel ve viral enfeksiyonların tesirinden sorumlu, “sitokin” denilen ve iltihaba aracılık eden hususların aralıklı oruçta ve ramazan orucunda daha düşük seviyelerde olduğu gösterilmiştir.
Öbür çalışmalarda ise aralıklı oruç ile nötrofil sayısının ve dolaşan immün kompleks üzere doğal bağışıklıkla ilgili pahaların de olumsuz etkilenmediği gözlemlenmiştir. Ayrıyeten kimi araştırmacılar tarafından aralıklı orucun tesiriyle kilo verildiği, üstte belirtilen nedenlerle bağışıklık sisteminin kuvvetlendiği ve bedenin enfeksiyonlara karşı dolaylı olarak daha dirençli olduğu görüşü kabul edilmektedir.
Aralıklı oruç, tabip ve diyetisyen denetiminde yapılmalı. Önemli kalp ve böbrek yetmezliği üzere kronik hastalığı olanlar, kan şekeri denetimi makûs olan şeker hastaları, şeker düşüklüğü yaşayanlar, yaşlılar, gebeler ve emzirenler üzere özel durumu ve hastalığı olanlara aralıklı oruç önermiyoruz.
Ensonhaber