Ukraynalı Sovyet Başkanı Kruşçev, Kırım’ı Ukrayna’ya vermişti
“Hemşericilik”ten bugünlere…
Vakanüvis
Rusya ile Ukrayna ortasındaki gerginlik giderek tırmanırken, iki ülkenin mazisindeki bir ayrıntı, olup bitenlere dair kıymetli ipuçları veriyor.
İKİ MİLLETİN TEK DEVLET HENGAMESİ
Temelinde Ruslar ve Ukraynalıların birbirilerine sıcak bakmaları için tarihî pek çok münasebet var fakat onlar ortak noktalar üzerinde ayrışmada kararlılar. İki millet de tıpkı kültür, dini inanç, ortak tarihi geçmiş ve akrabalık ilgilerine sahipler. Bu iştirakin en karakteristik ögesini ise Ukrayna’nın başşehri Kiev oluşturuyor.
Kiev, 882-1132 yılları ortasında karar süren Beyaz Rusya, Rusya ve Ukrayna’nın atası sayılan “Kiev Knyezliği”nin başşehriydi. Sonrasında tarih aktı, bölgedeki milletler kendi istikametlerinde gitti, Kiev de Rusya ve Belarus’un denetiminde kaldı. Vakit içerisinde Kiev’in sahipliğine ait Ruslar ve Ukraynalılar sık sık nizaya düştü.
KAZAKLAR SARIYER, YENİKÖY, ORTAKÖY, SİNOP VE TRABZON’U TALAN EDİYORDU
Bölgede bu nizalardan kaynaklanan otorite boşlukları yaşanıyordu. Kaos ortamından ötürü Ukrayna’da Vikingler gibisi bir topluluk ortaya çıkmıştı. Ukrayna’da yaşayan ve kendilerini “Kazak” olarak nitelendiren bu kümeler, küçük teknelerine atlıyor ve Karadeniz, hatta İstanbul Boğazı’na kadar çevreyi talan ediyordu.
Kazak hücumlarından Sarıyer, Ortaköy, Sinop ve Trabzon da hissesini alıyordu. IV. Murat tahtayken İstanbul Yeniköy’e kadar gelip, burayı yakıp yıkmışlardı. Osmanlı İmparatorluğu, hücumlardan Lehistan’ı sorumlu tutuyordu. İki ülke ortasındaki tansiyon, sonunda Lehistan Savaşı’na kadar varacaktı.
Bölge, 1667 yılında Rusya’yla imzalanan “Andrusovo Antlaşması”yla biraz stabil hale geldi. Bu antlaşma uyarınca Lehistan ikiye bölündü, “Sağ Kıyı Kazakları” diye isimlendirilen kesim Osmanlı Devleti’nin himayesine girdi. Lakin 1793 yılında Lehistan’ın parçalanması sonucu Lehistan / Ukrayna topraklarının büyük bir kısmı Rus hâkimiyetine geçti. Ruslar da bu tarihten itibaren bölgede “Ruslaştırma” siyaseti gütmeye başladı.
SOVYETLER’İN KITLIK SİYASETİ KAZAKLARI SOYKIRIMA UĞRATTI
1917 yılındaki Ekim Devrimi’nden itibaren ise Ukrayna, büsbütün Rusya’nın bir kesimi oldu. Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği’nin bölgeyi milyonlarca insanın açlıktan ölmesine yol açan kıtlığa mahkum etmesi, Kırım’ın acımasız bir sürgün merkezi haline dönüştürülmesi, ayaklanmalar yaşanıp, Stalin’in bu ayaklanmaları kanlı bir biçimde bastırması üzere nedenlerle bölge beşerinin Ruslar’a yönelik öfkesi giderek arttı.
Bölgede 1932-1933 yılları ortasında en ağır bir biçimde yaşanan kıtlıkta, bilhassa Kazak kökenlileri büyük bedeller ödemişti. Kimi tarihçiler, yalnızca bu devirdeki kıtlıkta nüfusun yüzde 40’a yakınının (1,5 milyon kişi) hayatını kaybettiğini belirtiyor. Bu tarihî hakikaten ötürü her yıl Kasım ayının son Cumartesi günü Ukrayna ve Kırım’da “Holodomor Açlık Felaketi Kurbanları” anılıyor.
KRUŞÇEV’DEN HEMŞERİ KIYAĞI: KIRIM’I SİZE VERDİM GİTTİ
Ukrayna’da bu olaylar devam ederken, 1953 yılında Nikita Kruşçev, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) başına geçmesiyle Ukrayna’da durum olağanlaşmaya başladı. Doğum yeri Ukrayna’nın Kalinovka kenti olan, gençliğinde burada boru tesisatçılığı yapan Kruşçev, SSCB başkanı olunca memleketini unutmadı. Kruşçev, esasen ölçülü bir başkandı, etraf ülkelerle bağlantıları olağanlaştırmak istiyordu, bu genel yaklaşımına uygun bir biçimde de Ukrayna’daki bölge halkına bir jest yaparak, “Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti”nde olan Kırım’ı Ukrayna’ya verdi.
RUSYA KIRIM’I İLHAK EDİNCE…
SSCB’nin dağıldığı periyotta ise 20 Ocak 1991’de yapılan referandumla Kırım’ın, “özerk bir cumhuriyet” olarak Ukrayna’da kaldığı tescillendi. Lakin Rusya Federasyonu, bölgeye yönelik hak sav eden tavrından hiç vazgeçmedi, Ukrayna’daki muhalif ögeleri daima destekledi. Nihayet, 2014’te “Ukrayna Devrimi” ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç devrilince, Rusya yanlısı ayrılıkçılar ve Rusya Silahlı Kuvvetleri Kırım’ı ele geçirdiler. Ruslar daha sonra, bölgenin Rusya’ya katılması için anayasaya alışılmamış bir biçimde referandum düzenledi, referandumdan da “katılma” kararı çıktı. Rusya, referandum kararından sonra Kırım Cumhuriyeti ile Sivastopol’u “federal birimleri” olacak biçimde ilhak etti. Türkiye dahil, BM üyesi devletlerin ezici çoğunluğu ise Rusya’nın Kırım’ı ilhakını tanımıyor.
Ensonhaber