“Pandemi Seferi” düzenleyenler için hızlandırılmış Bodrum tarihi
Heredot’un memleketine dair…
Vakanüvis
Korona nedeniyle “tam kapanma”ya geçen Türkiye’nin “kapanmayan” yerlerinden birisi de Bodrum. Tarihte pek çok akınla karşı karşıya kalan Bodrum, son olarak pandemi tesirli bir akın yaşadı. Bu vesileyle geçmişi 3 bin yıl öncesine uzanan Bodrum’a akın edenler için küçük bir tarih tipi…
HALİKARNASOS’TAKİ BİRİNCİ KAVİM LELEGLER’Dİ
Bodrum’la ilgili birinci kayda bedel kayıtlar, kendisi de Halikarnassos doğumlu olan Yunanlı tarihçi Heredot’a ilişkin. Olağan, “tarihin babası”nın, kimi anlatılarında “deve büyüklüğünde karıncalar”dan bahsettiği dikkate alınacak olursa, Heredot’un şahitliği ne kadar makbuldür, tartışılır.
BÜYÜK İSKENDER’İN MANEVİ ANNESİ BODRUM KRALİÇESİ’YDİ
Antik Yunan Makedonya Krallığını küresel bir güç haline getiren İskender’in “büyük” lakabını kazanma yolunda Bodrum da kıymetli bir rol oynamıştı. Otuzüç yıllık ömründe devasa bir impratorluğu sığdıran İskender, ülkesini Doğu Akdeniz’e gerçek genişletirken Bodrum’a da gelmişti. İskender burada, Bodrum ve etrafını Persler ismine yöneten Kraliçe Ada’yla tanışmış, Ada İskender’i çok sevmiş ve onu manevî oğlu ilan etmişti. İkili ortasındaki bu muhabbet, Perslerin bir valilik kaybetmesine, İskender’in ise zahmetsizce Anadolu’dan Doğu Akdeniz’e, Ortadoğu’ya uzanıp Pers, Antik Mısır ve Babil üzere efsanevî medeniyetlerin temsilcilerini dize getirmesini sağlamıştı. Bugün Bodrum Su Altı Arkeoloji Müzesi’nde Kraliçe Ada’nın iskeleti ile ona ilişkin eşyaların bulunduğu, memleketler arası arkeoloji çevrelerince de kabul ediliyor.
ÇELEBİ MEHMET, RODOS ŞÖVALYELERİNE BODRUM MÜSAADESİ VERMİŞTİ
Kent, bir devir de Hırıstiyanlığın piskoposluk merkezi olarak anılmıştı. Onbirinci yüzyıl sonlarında ise Halikarnassos Türk hâkimiyetine geçmiş, 13. yüzyıl ortalarında da Menteşe Beyliğine bağlanmıştı. Rodos Şövalyeleri, 1415 yılında Osmanlı hükümdarı Çelebi Mehmet’in müsaadesiyle Rodos ve Halikarnassos’a yerleşmişlerdi. Lakin “merhametten maraz doğar” deyişini doğrulamak istercesine, şövalyeler bir müddet sonra buralarda muhtariyet ilan etmişti. Bunun üzerine Kanuni Sultan Süleyman, 1552’de Rodos’a sefer düzenlemiş, Rodos Şövalyeleri’ni etkisiz hale getirip, kaleyi, kenti ve Bodrum’u tekrar Osmanlı hâkimiyetine almıştı. Bodrum, bu tarihten itibaren sakin iki asır geçirdikten sonra, 1770’te Rus donanmasının hamlesine uğramıştı. Bodrum, Yunan isyanında (1824) ise Osmanlı üssü olmuştu. Sultan II. Abdülhamit devrinde Bodrum kalesi siyasi mahkumların hapishanesi olarak kullanılmıştı.
“DÜNYANIN 7 HARİKASI”NDAN BİRİ BODRUM’DAYDI LAKİN…
Pers, Antik Yunan ve Roma periyodundan pek çok yapıtı barındıran Bodrum’un bu özelliğini farkeden arkeolog görünümlü fırsatçılar, kolay kolay kestirim edilebileceği üzere “Halkarnassos”u talan eeceklerdi. Bilhassa İngiliz araştırmacılar, 1856’dan 1865’e kadar olan devirde bölgede ağır arkelolojik hafriyatlar yapmışlardı. Bu hafriyatlar içerisinde, 1857 yılında Charles Thomas Newton tarafından gerçekleştirileni ise dünya çapında yankı uyandırmıştı. Zira bu hafriyatla “dünyanın 7 harikası”ndan biri olarak kabul edilen “Halikarnassos Mozolesi”nin birtakım frizleri (sütunları) bulunmuş ve Londra’daki British Museum’a kaçırılmıştı.
“PETRİUM”DEMEK SIKINTI GELİNCE “BODRUM” DEMİŞİZ
Antik çağlardan itibaren Halikarnassos olarak bilinen, anılan bu yerleşim ünitesine, yalnızca bizler “Bodrum” diyoruz. Müslüman Türkler, Rodos Şövalyeleri’nden birinin isminden hareketle bu ismi sirkülasyona sokmuştu. Rodos şövalye kümeleri ortasında yer alan ve Bodrum’daki kaleyi de inşa ettiren St. Petrium şövalyeleri, Osmanlı Türkleri’nce telafuzu güç gelen “Petrium” olarak değil “Bodrum” biçiminde anılır olmuştu. Bu söylem vakitle Halkarnasos’un ismi olmuş, Cumhuriyet periyodunda ise Bodrum ismi resmiyet kazanmıştı.
Ensonhaber