Afganistan’da Taliban periyodunda dünya kamuoyunun gündemine yerleşen “kadın” konusu, Afgan toplumunda geçim meşakkati ve eğitim imkanlarının sürmesi üzerinden tartışılmaya devam ederken, toplumun çeşitli yaş kümelerindeki bayanlar yeni periyoda ait farklı görüşler tabir edebiliyor.
AA muhabiri, Afganistan’ın başşehri Kabil’de, bayanlara ve kız öğrencilere Taliban devrinin birinci vakitlerini nasıl değerlendirdiklerini sordu.
Kabil’de Özel Afgan Mersi Hastanesi’nde bayan doğum tabibi olarak misyon yapan Dr. Musemma Destegir, bayanların meskenin geçimine yardımcı olduklarından çalışmaya muhtaçlık duyduklarını belirterek, Taliban’ın kendilerine ağır formda müdahalede bulunmadığını söyledi.
“KADINLARIN BİRÇOK, TALİBAN’DAN MEMNUN”
Taliban’ın idareye gelmesi sonrası hükümetin bayanlara yönelik tavrını kıymetlendiren Destegir, bayanların çoğunluğunun Taliban hakimiyetinden mutlu olduğunu savunarak, “Taliban, tabiplere iş başı yapmaları müsaadesi verdi. Bu açıdan bizim hiçbir sıkıntımız olmadı.” dedi.
Taliban aleyhine yapılan bayan şovlarının arkasında daha çok ekonomik nedenler bulunduğuna değinen Destegir, “Taliban’a reaksiyon gösteren bayanların birçok Afganistan’ın iktisadının berbat olması hasebiyle meşakkat içindeler. Ülke iktisadının bozulması ve maaşlarını alamamaları nedeniyle birçok ailede bayan olsun erkek olsun ıstıraba düştü.” sözlerini kullandı.
Taliban tersi şov düzenleyen bayanların bir birçoklarının devlet dairelerinde çalıştıklarına işaret eden Destegir, “Bazıları erkek öğrencilerin okullarında ders veren öğretmenlerdi. Taliban, gerekli düzenlemeler yapılana kadar işe gelmemelerini söyledi. Genelde bu bayanlar çalışma haklarının elinden alınmasından endişeleniyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“TALİBAN, MAKYAJIMA KARIŞMADI”
AA muhabirinin “Taliban’ın makyajınızla ilgili müdahalesi olmadı mı?” sorusunu Destegir şöyle cevapladı:
“Hayır, bana bir tenkitte bulunmadılar. Bir şey demediler. Son derece saygılı davrandılar. Günde 7-8 Taliban üyesinin tedavi için geldiği günler oldu. Kimileri ameliyat oldu. Ben doğum hekimiyim. Taliban üyeleri, gebe eşlerini getirdiler. Bayanlar doğum yaptı. Ben artık nasılsam (makyajlı) öyleydim. Bir reaksiyon göstermediler. Teşekkür ettiler. Hatta ben hastane masraflarını ödemezler diye düşünüyordum. Lakin tüm masrafları ödeyip gittiler. Bize son derece iyi davrandılar. ‘Makyaj yapmayın’ diye bir şey söylemediler.”
Bilhassa Batı kamuoyunda Taliban’ın bayanlara yönelik uygulamalarının geniş reaksiyon uyandırdığının hatırlatılması üzerine Destegir, “Şu an bu hususta tam bilgi sahibi değilim. Ancak şunu biliyorum ki Taliban söylentilerde olduğu üzere bize müdahale etmiyor. Bayanların yansısı daha çok çalışmak ve konutlarını geçindirmekle ilgili.” tabirlerine yer verdi.
“KADINLARIN ASIL SORUNU, GEÇİM SIKINTISI”
Bayanların asıl sıkıntısının geçim kederi olduğunu lisana getiren Destegir, “Eğer bayanlar için gerekli taban oluşturulur, iş ve maaş verilirse sorunun çözüleceğini düşünüyorum.” dedi.
Taliban’ın geldiği birinci günlerde bayanların sokağa çıkmaktan çekindiğini, Taliban üyelerinin müdahale edeceğini düşündüklerini lisana getiren Destegir şunları kaydetti:
“İlk başta kimse eşi olmadan sokağa çıkamadı. Ama daha sonra gördük ki bir müdahale kelam konusu değil. Kimseye neden tek başınıza dışarıdasınız demediler. Hatta şunu söyleyebilirim ki onların (Taliban) gelmesiyle kimi şeyler düzeldi. Artık kimse rüşvet alamıyor. Torpille işe girme devri son buldu. Güvenlik hakim oldu. Bu açılardan çok iyi oldu. Taliban’ın endişesiyle ne rüşvet alabiliyorlar ne de hırsızlık oluyor.”
“KIZLARIN OKUMA VE ÇALIŞMALARINA MÜSAADE VERSİNLER”
Hukuk fakültesi 4’üncü sınıf öğrencisi, 23 yaşındaki Melike ise Taliban idaresinin gelmesi sonrasında bayanların durumunun kötüleştiğini belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Şu an bayanların durumu iyi değil. Evvelce bayanlar okula ve işe gidebiliyorlardı. Kızların okulları başlamadı, işe müsaade vermiyorlar. Bayanlar bu hususlarda telaşlı. Durumumuzun iyi olmadığını söyleyebilirim. Beklentimiz, kızların okuma ve çalışmalarına müsaade vermeleri zira bayan ve erkekler eşit haklara sahip.”
“TALİBAN, BAYANLARA HAKLARINI VERMELİ”
Kabil’de lise öğrencisi, 16 yaşındaki Uranga Mayar da Taliban’ın kızların okula gitmeleri ve iş hayatıyla ilgili getirdiği sınırlamalardan şikayetçi.
Taliban’ın gelmesiyle 6. sınıftan sonra kızların okula gitmesine müsaade verilmediğini hatırlatan Mayar, “Bizim geleceğimiz aşikâr değil. Bir toplumun tek isteği yalnızca güvenlik değildir. Biz Taliban’dan okula gitmeyi ve çalışmayı istiyoruz. Kimi bayanlar var ki konutta tek çalışan olarak meskene ekmek getirirdi, artık onlar çalışamıyor.” dedi.
Mayar, Taliban idaresinden talepleriyle ilgili şunları kaydetti:
“Bizim Taliban’dan beklentimiz eğitim ve çalışmaya müsaade vermesi, eğitim ve iktisat alanında gelişmeler sağlaması ve bayanlara haklarını vermesi.”
“TALİBAN’DAN KÖTÜLÜK GÖRMEDİK, KÂFİ Kİ SAVAŞ OLMASIN”
Verdek kentine bağlı Çek ilçesinde yaşayan 18 yaşındaki Sayda ise bölgelerinin uzun vakittir Taliban denetiminde olduğunu ve rastgele bir problemle karşılaşmadıklarını söyledi.
Sayda, “Biz Taliban’dan mutluyuz. Aslında evvelden de biz onların hakim olduğu bölgede yaşıyorduk. Bizce hiçbir düşüncesi yok.” dedi.
Kendi bölgelerinde Taliban’ın kızların okumalarına müsaade vermediğini belirten Sayda, bu nedenle 3. sınıfa kadar okuyabildiğini söz etti.
“Taliban’dan beklentiniz nedir?” sorusunu Sayda, “Özel bir beklentim yok. Biz onlardan bir kötülük görmedik. Bizim isteğimiz ülkemizde savaş olmasın, diğer bir beklentimiz yok.” dedi.
Ensonhaber