Pandemi periyodunda bağışıklığı korumak maksadıyla fazla tüketilen baharatların kullanımına ait ihtarlarda bulunan Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Vedat Göral, birçok baharatın antimikrobiyal özellik gösterdiğini belirterek baharat kullanımında dikkat edilmesi gereken noktaları anlattı.
GERÇEK YERDE VE YANLIŞSIZ BİÇİMDE TÜKETİN
En yararlı diye bilinen bitkiler bile ilaç üzere görülüp çok tüketildiğinde bazen ziyanlı hale gelebiliyor. Pandemide yalnızca bağışıklık sistemini güçlendiriyor diye acı biber, karabiber, limon tuzu üzere baharatlara talebin arttığı görülmektedir. Fakat fazla baharat kullanımı birtakım sıkıntılara yol açabilir.
Baharatların birçoğunun faydası var üzere görünüyor. Araştırmalara nazaran acı biber, zencefil ve başka baharatlar, bedende iltihabı azaltabilir ve hafif enfeksiyonları tedavi edebilir. Pek çok baharatın soğuk algınlığının müddetini azaltabilen, C vitamini kaynağı olduğunu biliyoruz. Herkesin yemeklerde sık sık kullanmayı tercih ettiği baharatlar, aslında insan sıhhatine da epeyce yararlıdır. Bağışıklık sistemini güçlendirmede ve beden direncini arttırarak hastalık oluşumunu engellemede değerli rol oynayan baharatları, hakikat yerde ve yanlışsız formda tüketerek yararlarını sağlayabiliriz.
Kimyon, gaz ve hazımsızlık şikayetinde en çok tercih edilen baharattır. Vanilyanın ruhu dinlendirici tesiri vardır. Karanfil ağız kokusunu giderir ve antibakteriyel özelliği sayesinde diş ve diş eti ağrılarına iyi gelir. Karabiber, ateş düşürücü ve spazm geçiricidir. Birebir vakitte antioksidan ve idrar söktürücüdür.
BAĞIŞIKLIĞI GÜÇLENDİRİYOR
Baharatlar antioksidan ve antiseptik tesirleri nedeniyle hastalıklara karşı kollayıcı oldukları için günümüzde sıkça kullanılmaktadır. Bağışıklığı güçlendiren birçok baharat vardır. Zencefil, zerdeçal, kekik, kırmızıbiber, karabiber, tarçın en sık kullanılan baharatlardır. Kekik çayı, zencefil çayı, yeşil çay, adaçayı kullanabilirsiniz.
Bunların dışında, paprika, biberiye, haşhaş tohumu, muskat, mercanköşk, köri, kişniş, kişniş tohumu, çam fıstığı, çemen otu, çörek otu, fesleğen, kakule, kimyon, kişniş, yabani mercanköşk, susam, sumak, zahter, frenk soğan, chili, frenk maydanozu, anason tohumu, yenibahar üzere baharatlar da çeşitli besinlerle kullanılmaktadır.
Zerdeçalın faal bileşeni olan curcumin, kimi kıymetli sıhhat özelliklerine sahip olduğu gösterilmiştir. Özel ağrı reseptörlerini bloke ederek irritabl bağırsak sendromunun yani huzursuz bağırsak sendromunun ve genel sindirim rahatsızlığının tedavisinde olumlu tesiri vardır. Ayrıyeten curcumin uzun müddet kullanıldığında, kalın bağırsak kanserini tedbire ve tedavi etmede tesirli olduğu bilinmektedir.
ÇOK TÜKETİM SIHHAT PROBLEMLERİNE YOL AÇIYOR
Biberli baharatlar bazen midede ülser, gastrit ve reflüsü olan hastalarda aksiliğe yol açabiliyor. Devamlı acı biber tüketenlerde, midede olumsuzluk çok fazla olmaz. Orta sıra acılı baharat kullananlarda midede rahatsızlık olabilir. Aslında biberde bulunan kapsaisin, ülserlerin en yaygın nedeni olan helicobacteri de engellediği gösterilmiştir. Kapsaisinin ağrı ile enteresan bir ilgisi vardır. O da kapsaisinin uyuşturma tesiri vardır. Bu nedenle kremde, topikal tedavilerde ya da eklem ve öbür ağrılar için cilt kremi olarak da kullanılır.
Acılı baharatlar ülser, gastrit ve reflü hastalığı olanlarda olumsuz tesir yapabilir. Zati ülseriniz varsa, baharatlı yiyeceklerin onları daha berbat hissettirdiğini görebilirsiniz. Baharatlı yiyecekler ayrıyeten kimi idrar yolu enfeksiyonlarını tahriş edebilir. Burnunuzun akmasına ve gözlerin sulanmasına yol açarak sinüs boşluğunda tahrişe neden olabilir. Bilhassa kapsaisin ismi verilen bir husus içeren acı biberi, fazla tükettiğiniz vakit tat alma duyunuzun azalmasının yanı sıra beden ısınızı artırır ve çok terleme yapar, metabolizmayı da hızlandırır. Son yıllarda kilo vermek için kullanılan acı biber hapının özelliği de budur.
BAHARATLARIN DİKKATLİ TÜKETİLMESİ GEREKEN DURUMLAR
Fazla baharat tüketimi sonucu mide bulantısı, mide ağrısı, ishal meseleleri ortaya çıkabilir. Mide rahatsızlığı olanlar baharatlı yemek tüketiminden kaçınmalıdır. Midesi hassas olanlar, ülserliler, damar sertliği olanlar, tansiyon hastaları ve alerjisi olanlar dikkatli olmalıdır.
Birtakım baharatlar hamilelikte kullanılmaz, düşüklere neden olabilir. Bu açıdan hamilelerin baharat kullanırken buna dikkat etmeleri gerekir. Kimi baharatların 2 yaşından küçük çocuklara verilmemesi önerilmektedir. Adaçayı çok tüketen erkeklerde sperm sayıları düşebiliyor. İçinde doğal fito östrojenlerin olması nedeniyle, erkeklerin çok ölçüde ve çok uzun periyodik kullanmaları önerilmez.
Kekik ve mercanköşkünün öbür baharat çeşitlerinden daha yüksek antimikrobiyal aktiflik gösterdiği tespit edilmiştir. Sindirime yardımcı olarak baharatlı yiyeceklerin tadını çıkarmanın en iyi yanı tadı hoş olmalarıdır. Pratik bir kıymetlendirme olarak konutta yemek pişirirken yiyeceklere ne kadar baharat ekleneceğini, zevkinize nazaran ayarlamak gerekebilir.
Ensonhaber
