Koroner kalp hastalığı, inme, hipertansiyon, diyabet ve obezite üzere kronik hastalıklar dünya çapında mevt nedenleri ortasında üst sıralarda yer alıyor. Bu hastalıkların hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelere değerli bir sıhhat yükü oluşturduğunu belirten Kardiyoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi İstek Kaya, diyet ve beslenmenin kronik hastalıklar için kıymetli değiştirilebilir risk faktörleri ortasında olduğunu söyleyerek, kalp sağlıı için kritik değere sahip tekliflerde bulundu.
HASTALIK GELİŞİMİNDE DEĞERLİ ROL OYNUYOR
Sıhhatin geliştirilmesi ve sürdürülmesinde diyet, anahtar rol oynamaktadır. Yüksek güç ve yağ içeriği olan doymuş yağ ve rafine karbonhidratlarla alınan besinlerin çok tüketimi kilo alımı ve obeziteye yol açıp bulaşıcı olmayan kronik hastalıklar için artmış bir risk oluşturmaktadır. Diyet yağları ve kronik hastalıklar ortasındaki münasebet, diyet yağlarının kardiyovasküler hastalıkların gelişiminde değerli bir rol oynadığını göstermektedir. Bu nedenle son yıllarda diyet kılavuzlarının odak noktası toplam yağ alımının azaltılması yerine tüketilen yağların tipi ve diyetin yağ asidi profiline daha fazla vurgu yapılmasına gerçek kaymıştır.
Kızartma çok eski bir pişirme usulüdür ve yüzyıllar evvel Akdeniz ülkelerinde kullanılmıştır. Artık tüm dünyada kızartma tercih edilen pişirme metodudur ve dayanıklılığı artırılmış işlenmiş besin üretmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıyeten kimi tüketiciler için besinleri derin yağda kızartmak tadını daha alımlı hale getirerek yiyeceklerin lezzetini artırmaktadır. Yüksek sıcaklıklarda (150-200 C) yüksek oranda doymamış bitkisel yağlar, oksidasyona hassas olmaları nedeniyle besin eserinin kızartma ve raf ömrünü kısaltır. Doymuş yağ asitleri bakımından varlıklı yağlar ve kısmen hidrojene yağlar, uzun periyodik kızartma için gelişmiş stabilite profillerine sahiptir.
KALP KRİZİ RİSKİNİ ARTIRIYOR
Kızarmış yiyecekler, bilhassa fast-food satış yerlerinden olanlar, çoklukla trans yağlar içerir ve bunlar düşük yoğunluklu lipoprotein yahut “kötü” kolesterol seviyelerini yükseltirken, faydalı yüksek yoğunluklu lipoprotein yahut “iyi” kolesterol seviyelerini düşürür. Ayrıyeten kızartma bedenin enflamatuar reaksiyonunu etkileyebilecek kimyasal yan eserlerin üretimini artırır.
Kızarmış yiyecek yemek artan kardiyovasküler olay riskiyle temaslıdır. Risk, haftalık 114 gram ek porsiyon ile artar. En az kızarmış yiyeceği yiyenlerle karşılaştırıldığında, en çok yiyenlerin kalp yetmezliği riski yüzde 37 arttı.
Yakın tarihli bir Çin merkezli yapılan bir araştırmada, kızarmış yiyecekler yemenin kalp krizi ve felç dahil olmak üzere yüksek kardiyovasküler olay riski ile kontaklı olduğu gösterildi. Müellifler, 114 gram yükündeki her ek haftalık porsiyonda riskin arttığını bulmuşlardır.
Araştırmacılar, en az ölçüde kızarmış yiyecek yiyen iştirakçilerle karşılaştırıldığında, en çok yiyenlerin yüzde 28 artmış önemli kardiyovasküler olay riski, yüzde 22 artmış koroner kalp hastalığı riski ve yüzde 37 artmış kalp yetmezliği riskine sahip olduğunu bulmuşlardır. Ayrıyeten araştırmada haftada bir ek olarak yaklaşık 114 gram kızartılmış besin tüketimi, kalp krizi ve felç riskini yüzde 3, kalp hastalığı riskini yüzde 2, kalp yetmezliği riskini ise yüzde 12 artırdığı saptandı. Grup, kızarmış yiyecekler ile kardiyovasküler hastalık yahut rastgele bir nedenden dolayı mevt ortasında bir irtibat tespit etmedi. Lakin bu evvelki bulguların tutarsızlığını ve hudutlu ispat ölçüsünü yansıtabilir.
Yiyecekleri kızartmak ayrıyeten besin kıymetini düşürebilir, ziyanlı olduğu bilinen trans yağlar oluşturabilir ve besinin kalori içeriğini artırabilir. Bunların tümü kalp hastalığına neden olabilecek süreçlere yol açabilir. Restoran yemeklerinin ve fast-food tüketiminin azaltılması, mesken yemeklerinde kızartma yapmak yerine daha sağlıklı kaynatma, buharda pişirme üzere prosedürlerin kullanılması tavsiye edilmektedir.
Ensonhaber