Suudi Arabistan’da adeta taht hengamesi yaşanıyor.
Kral Selman bin Abdulaziz, ağabeyi Kral Abdullah’ın vefatıyla 23 Ocak 2015’te vazifeye gelmesinin akabinde 30’lu yaşlardaki oğlu Prens Muhammed’i savunma bakanı, özel danışmanı ve kraliyet divan lideri olarak vazifelendirdi.
Kral Selman daha sonra, 29 Nisan 2015’te Veliaht Prens Mukrin bin Abdulaziz’in yerine Prens Muhammed Bin Naif’i getirirken oğlu Muhammed’i de; ikinci veliaht prens, başbakan ikinci yardımcılığının yanı sıra iktisat ve kalkınma kurulu lideri olarak atadı.
VELİAHT PRENS OLDU
Takvimler Haziran 2017’yi gösterdiğinde Kral Selman, Veliaht Prens Muhammed bin Nayif’i (mart ayından bu yana gözaltında tutuluyor) misyondan alarak yerine oğlu Muhammed’i veliaht olarak görevlendirdi.
BAŞKALARINDAN DAHA FAZLA HAKETMEDİ
Probleme, ülkedeki temel sistem ve eski Kral Abdullah tarafından 2006 yılında kral ve veliahtın seçilme formüllerini ortaya koyan unsurlarda kıymetli değişikliklere giderek kurduğu biat heyeti sistemi açısından bakıldığında, 34 yaşındaki Muhammed bin Selman’ın veliaht prens olmayı, kraliyet ailesinin öteki kıdemli üyelerinden daha fazla hak ettiği görülmüyor.
VELİAHT PRENSİN, İMAJ DÜZELTME TEŞEBBÜSLERI
“Veliahtlık” makamı, Muhammed bin Selman’ı, hükümdarın tahttan çekilmesi, vefatı, sıhhat şartları nedeniyle misyonunu yerine getirememesi ya da vatana ihanet üzere nedenlerle vazifeden alınması durumunda tahtın bir adım kadar uzağında olmasını sağlıyor.
Gözlemciler, Kral Selman’ın oğluna tanıdığı geniş yetkiler aracılığıyla ve mart ayından bu yana gözaltında tutulan Prens Ahmed bin Abdulaziz üzere aile içinde daha kabul edilebilir, daha az tartışmaya yol açacak ve epey tanınan olduğu düşünülen isimleri dışlayarak krallığı “kendi soyuyla sınırlama” stratejisi izlediğini tabir ediyor.
Veliaht Prens Bin Selman da imajını düzeltmek ve ülkedeki popülaritesini artırmak için çok sayıda danışmanın yardımıyla “elektronik ordu” olarak bilinen toplumsal medya sistemini kurdu.
Ülke dışındaki imajını düzeltmek içinse Arap ve yabancı gazeteler ile televizyon kanallarının sadakatini satın almaya çalıştı, ABD ve pek çok AB ülkesindeki lobicilere yüklü ölçüde ödemeler yaptı.
GÖZALTILARLA ANILAN VELİAHTLIK DEVRI
Krallığın fiili hükümdarı olarak görülen Veliaht Bin Selman’ın periyodu, siyasi yönelimlerine ya da uygulamalarına muhalefet edenlerden hiç kimseyi dışarıda bırakmayan gözaltı atılımlarıyla ön plana çıktı.
Bu devirde ayrıyeten Suudi toplumunun yüzyıllardır bilinen “muhafazakar” ve “dine bağlı” toplumsal yapısından sapan geniş bir kitle ortaya çıktı.
Suudi Veliaht Prens, İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Milletlerarası Af Örgütü üzere milletlerarası insan hakları örgütlerinin tekraren yönelttiği kınamalara karşın siyasetini eleştirenler aleyhindeki gözaltı atılımlarına devam ediyor.
Bu kapsamdaki son çıkışı, merhum Kral Abdullah bin Abdulaziz’in oğlu Prens Faysal’ın mayıs ayında gözaltına alınması oldu.
SELMAN’IN KAYGISI
Bundan yaklaşık iki ay evvel de halkı nezdinde halefi olarak düşünülen Kral Selman’ın kardeşi Prens Ahmed bin Abdulaziz (Suudi Veliahtın amcası) ile ABD idaresi tarafından sayılan eski veliaht prens ve eski içişleri bakanı Prens Muhammed bin Nayif (Suudi veliahtın kuzeni) gözaltına alındı.
Gözaltılar, bakanlığı periyodunda Prens Bin Nayif ile çalışan üst seviye yetkilileri ve güvenlik görevlilerini de kapsadı. Konuya ait yayınlanan birtakım haberlerde, atakların, gözaltına alınanaların popülaritesini büsbütün bitiremediği söz ediliyor.
Ülkedeki kıymetli güvenlik kurumlarında çalışan kimi bireylerin hala Bin Nayif’e olan yakınlığını koruyor olmasının da iktidar için hazırlık basamağı olarak nitelendirilebilecek bu devirde Veliaht Bin Selman’ı endişelendirdiği, bu kaygının sonraki periyotta artabileceği belirtiliyor.
ESKİ İSTİHBARATÇIDAN SELMAN ALEYHİNDE DAVA
Veliaht Prensin, muhaliflere yönelik ülke dışında yürüttüğü takip süreci, eski İçişleri Bakanlığı istihbarat yetkilisi Saad el-Cebri’nin Bin Selman aleyhinde ABD federal duruşmasında dava açmasıyla farklı bir boyuta taşındı.
Cebri, Bin Selman ile hükümetteki kimi üst seviye isimleri, Kanada’da kendisini öldürmek için Veliaht Prens tarafından şahsen denetlenen bir suikast timi göndermekle suçladı.
Batı medyasında yer alan haberlere nazaran, halihazırda Kanada’da yaşayan Cebri, gözaltında tutulan eski İçişleri Bakanı Muhammed bin Nayif’in en kıymetli yardımcılarından biriydi.
“ÜLKEYE DÖN” BASKISI
Veliaht Bin Selman pek çok kez Cebri’nin ülkeye geri dönmesi konusunda çok zorladı. Bu bahiste baskıcı tedbirler aldı. O denli ki; Cebri’nin iki oğlu halihazırda Suudi Arabistan’daki bir hapishanede tutuluyor.
Suudi Arabistan idaresi, 2017’de Milletlerarası Polis Teşkilatı’na (Interpol), yaptığı bildirimde, yolsuzluk suçlamasıyla Cebri hakkında yakalama kararı çıkarılması talebinde bulundu. Lakin talep gerisine siyasi etkenler bulunduğu gerekçesiyle Interpol tarafından reddedildi.
SUİKAST TİMİ KANADA’YA GÖNDERİLDİ
ABD Kolombiya Bölge Duruşması önünde bekleyen suçlama listesinde Veliaht Prensin “Kaplan Timi” ismini verdiği bir suikast timi oluşturduğu, bu gruptan bir kümenin Kanada’ya gönderildiği, bir öbür kümenin da CIA ve terörle gayret ünitesiyle güçlü bağlı bulunan Cebri hakkında ABD’de bilgi toplamak için görevlendirildiği ithamları yer alıyor.
Batı medyasında ayrıyeten Bin Selman’ın kendi iktidarına tehdit gördüğü bireylere ülke içinde ve dışında suikast düzenlemek üzere güvenlik ünitelerinin farklı kollarından sadık ve uzman 50 kişilik “Kaplan Timi”ni 2018 kurduğu belirtiliyor.
Ayrıyeten Cebri’nin üst seviye CIA yetkilileriyle uzun periyodik yakın bağları olduğu ve Bin Selman’ın prestijini tehdit edebilecek kâfi bilgiye sahip olduğu kaydediliyor.
SİYASİ GELECEĞİ İÇİN TEHDİT
Gözlemciler de Cebri’nin sahip olduğu bilgilerin Veliaht Prensin siyasi geleceği için varoluşsal bir tehdit oluşturduğunu, tahtı devralmak için ABD’li yetkililer nezdindeki prestijini düzeltmeye gereksinimi olacağını düşünüyor.
Veliaht Prens, ailedeki bariz memnuniyetsiziliğin gölgesinde, Suudi tahtına ulaşmak için birinci koşulun ABD başta olmak üzere büyük ülkelerden; dışarıdan gelecek dayanak aracılığıyla gerçekleşeceğinin farkında.
Birebir formda istikrarlı bir ortam olmaksızın idareye ve programlarını uygulamaya devam edemeyeceğinin de farkında. Krallıktaki idare değişimlerinin sabitlerine ve prensiplerine nazaran onu bu makamda uzman kılan pek çok şeyden mahrum olarak iktidara gelmesi durumunda da bu ortamın olmayacağına inanılıyor.
VELİAHT PRENSİN İKTİDARA UZANAN YOLU VE TELAŞLARI
Birkaç haftadır, batı medyasında yakın vakitte Suudi Arabistan’daki hastanede başarılı bir ameliyat geçiren Kral Selman’ın berbatlaşan sıhhatine ait haberler yer alıyor.
Veliaht Bin Selman, pek çok batılı hükümetten, baskıcı uygulamaları, Suudi muharrir Cemal Kaşıkçı’nın 2018’deki öldürülme vakasından bir halde sorumlu olması, muhalif isimlere yönelik gözaltıların devam etmesi, iktidardaki ailenin birtakım kıdemli üyeleri ile sivil toplumdan çok sayıda bayanın gözaltına alınması yahut tutuklanması nedeniyle önemli halde tenkitlere maruz kalıyor.
Bin Selman’ın kraliyet ailesinden önde gelen, kendisinden daha fazla popülariteye sahip ya da bölgesel ve milletlerarası tartısı olan Muhammed bin Nayif, Ahmed bin Abdulaziz ve tahta çıkma isteğinin önünde mahzur olarak gördüğü öteki buyruklar üzere birtakım bireylerin alanını daraltması gerekiyordu.
BASKICI ATAKLAR
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (HRW) raporuna nazaran, iktidardaki ailenin gözaltına alınan üyeleri de dahil olmak üzere, tutukluların yakınları çoklukla alıkonulma yerleri yahut şartları hakkında bilgi sahibi değiller.
Kimileri, Suudi Veliahtın baskıcı ataklar, muhalif sesleri susturulması, bağlılık satın alınması, üst seviye devlet yetkilileri, güvenlik vazifelileri, vaizler, reformistler ve kraliyet ailesi fertlerine yönelik tutuklama ve gözaltılarla iktidar yolunda ilerlemeye devam edeceğini düşünebilir.
Fakat Muhammed bin Selman, kuşkusuz kenara itilmiş, öfkeli yüzlerce prensin etrafında toplandığı ve babasından sonra kendisinin iktidara gelmesine reaksiyon gösterecek bir ayaklanma hareketine öncülük etmesi beklenen ailenin önde gelen prenslerin reddinden kaygı ediyor.
Ensonhaber
