Televizyon ekranlarının yeni dönem üretimleri ortasında birçok tarih dizisi yer alıyor. Harika Yüzyıl ile başlayan sürükleyici diziler, her dönemde kendine yer buluyor.
Bu dizilerin vakit zaman gerek konseptleri gerek tarihi akışları eleştiriliyor. Fakat farklı bir tenkit de tarihçi, gazeteci ve müellif Murat Bardakçı’dan geldi.
Bahse mevzu dizilerdeki tarihi gerçeklikleri ve oyunculuk performansı konusundaki eksiklikleri bir kenara bırakan Bardakçı, bilhassa, dizilerde kullanılan Türkçeyi eleştirdi.
“Türkçenizi perişan etmek mi istiyorsunuz? Bol bol tarihî dizi seyredin!” başlıklı yazısında, bu dizilerin “tarihi” olmaktan çıktığını ve komplolarla, sırlarla, efsanelerle, dolu ucuz birer polisiye macera taklidi hâline geldiğini belirten Bardakçı, “Hemen hepsinde Türkçe’yi andıran lakin Türkçe olmayan garip bir lisan işitiliyordu! Fiil çekimleri ve karşılıklı konuşmalar tuhaflaşmış, üstüne üstlük telâffuza da bir haller olmuş, bilhassa de “e” harflerinin tamamı açılmış, yayvan ve irkitici hâle gelmişti…” tabirlerini kullandı.
“ŞİMDİKİ VAKİT SİZLERE ÖMÜR!”
Dizilerin dilbilgisi açısından da sıkıntılar taşıdığının altını çizen tarihçi Bardakçı, “Dehşetle farkettim: Tuhaflık telâffuzdaki garabetle kalmamış, fiil çekimlerine de bir haller olmuş, fiilin sonuna gelen “…yor” eki çekilerek yapılan “şimdiki zaman” ortadan kaldırılmış, yerini “geniş zaman” almıştı! “Geliyorsun” yerine “Gelirsin” denmesi misâli…“ diye yazdı.
Bardakçı kelamlarına şöyle devam etti;
“Tarihî dizilerdeki konuşmaları tarihî havaya büründürebilmek için şimdiki vakit yerine geniş vakit kullanılması gerektiği tuhaflığının kimin fikri olduğunu bilmiyorum lakin bu salgın senaristleri de vurmuş olacak ki, yerli çekim tarihî diziler artık daima bu güdük tabirlerle dolu idi!
“TÜRKÇE’NİN CANINA OKUYORLAR”
Fiillerin arkaik çekimlerini karmakarışık vaziyette zirve tepe, üstelik irkitici bir söylem ile kullanmak dizinin tarihî özelliğini güçlendirmez; tersine seyredenin, bilhassa de o periyoda meraklı gençlerin lisanını perişan eder!
Türkçe’yi Arapça ve Farsça sözlerden temizleme hevesiyle 1930’lardan sonra uydurulan ve “Öztürkçe” denen takır-tukur sözler lisanın âhengini bozmuştu; tarihî diziler de artık Türkçe’nin siyakının, yani kelamın gelişinin ve söz biçiminin canına okuyorlar!”
Ensonhaber