Yıllardır kelebek gözlemleri için vilayet il gezen Kelebek Gözlemcileri ve Fotoğraf Kümesi (TRAKEL) başkanı Hakan Yıldırım, beraberinde Bolu, Ankara ve Kocaeli’den kelebek gözlemcileriyle Gümüşhane’deki endemik çeşit olan “Çokgözlü Torul Mavisi” kelebeğini çekmek üzere Gümüşhane’ye geldi.
410 ÇEŞIDIN 360’TAN FAZLASINI GÖRÜNTÜLEDİLER
Burada Gümüşhane’nin kelebek gözlemcisi, fotoğrafçısı ve hoca Vehbi Yalçın’la buluşan heyet belirlenen noktalarda uzun uğraşlar sonucunda Alman eksperler tarafından 1993 yılında kayıtlara geçirilen çeşidi fotoğraflamayı başardı.
“NADİR CINSLERIMIZ RİSK ALTINDA”
Türkiye’deki kelebek birey sayısıyla ilgili son durumu da paylaşan Yıldırım, “Biz yaklaşık 11 yıldır bu işi yapıyoruz. Bizim gözlemlerimize nazaran cins çeşitliliği ve sayısı giderek azalıyor. Bunda çok faktör var. En kıymetlisi de insan baskısı. İnşaat faaliyetlerinden tutun da tarıma kadar hepsi birer etken. Nadir çeşitlerimiz bile risk altında. Birtakım çeşitlerimizi bulamıyoruz. Mesela Kara Mavi çeşidi Ankara’da artık yok. Bunun üzere onlarca tıp sayabilirim. En büyük sebebi insan. Cinsleri kaybediyoruz. Bu çeşitlerin çeşitliliği tabiatın sıhhati açısından çok kıymetli. Bir nahiyede ne kadar çok kelebek yaşıyorsa o yerdeki tabiatın o kadar sağlıklı olduğundan bahsedebiliriz. Hasebiyle biz tabiat sıhhatimizi kaybediyoruz” diye konuştu.
Kelebeklerin halk arasında bir gün ömrü olduğu söyleminin gerçek bir haber olmadığını kaydeden Yıldırım, “Türüne nazaran 2 hafta ile 9 ay arasında yaşıyorlar. Velev kışı geçiren cinslerimiz var. Kimi nadir tiplerde 2 hafta kadar kısa ömrü var. Ancak bir gün yada 2-3 gün ömrü olan tiplerimiz yok” dedi.
“DOĞAYI KORUYAMIYORUZ”
Bolu’dan Gümüşhane’ye gelen kelebek gözlemcisi ve mimar Seza Vardallı ise Türkiye’deki kelebek çeşitliliğinin Avrupa’nın çok üzerinde olduğunu, yalnızca Türkiye’de yaşayan endemik cinsler bulunduğunu belirterek, “Tür sayısı ve birey sayısı azalıyor. Sebep olarak doğayı sağlıklı bir halde koruyamadığımıza, bilinçsiz ilaçlama ve bilinçsiz tarıma bağlıyorum. Tabiata itina göstermiyoruz” sözlerini kullandı.
“KELEBEK VE ARILARIN YOK OLMASI, ISTENILMEYEN GİDİŞİN BIRINCI İŞARETİ”
Maden mühendisi ve kelebek gözlemcisi Onat Başbay da kelebekler arılarla birlikte kıymetli biz tozlaştırıcı olduğunu vurgulayarak, “Bunların tabiattaki yanı çok değerli. Bir yerdeki doğal çeşitliliğin seviyesi kelebek ve arı ölçüsüyle akıllıca orantılı. Kelebek ve arılar şayet yok oluyorsa demek ki bu berbata gidişin bir işareti, birincil bir gösterge” biçiminde konuştu.
“AVRUPA’nIN ÇOK GERİSİNDEYİZ”
Türkiye’nin gözlemi başlangıç seviyesinde olduğunu, Avrupa memleketlerinde gözlemciliğin epeyce geliştiğini lisana getiren Başbay, “Geriye dönük 40 yıla kadar kelebeklerin hangi orantıda değiştiğini, azalıp arttığını bilebilecek seviyede gözlemleri var. Bizde maatteessüf gözlemci sayımız ve gözlem ölçümüz çok az. Onun için kelebeklerin hangi ortamda azalıp hangi ortamda varlığını koruduğunu ortaya koyacak ilmî olguya de muhtaçlığımız var. Onun için vesair arkadaşlarımızı da bizim üzere gözlem yapmaya, dataları kaydetmeye bekliyoruz” dedi.
“BİLGİ ARTIYOR, POPÜLASYON AZALIYOR”
Giresun’dan ekibe katılan muallim Sercan Bölük de “2018 yılında Tomara Şelalesinde Antidolus ismindeki endemik cinsimizin Şiran kaydını aldım. Bunlar Türkiye için değerli bir tıp. Birinci başladığım devirde popülasyon epey fazlaydı. O devranlar haberim az olduğundan çok fazla çeşit bulamamıştım. Artık haber artıyor lakin popülasyon azalıyor. Önemli manada gittiğim yerlerde hem çeşit sayısı hem popülasyon azalmış durumda” tabirlerini kullandı.
“GÜMÜŞHANE’DE 230’A YAKIN ÇEŞIT VAR”
Gümüşhane’nin kelebek gözlemcisi muallim Vehbi Yalçın ise Gümüşhane’nin Karadeniz nahiyesiyle Şark Anadolu yeri arasında her iki yerin ortak özelliklerini gösteren, flora ve faunasıyla güçlü, enteresan ve sıradaşı bir coğrafyası olduğunu belirterek, “Gümüşhane’de 230’a yakın tıp var. Bunların 206 adedini fotoğrafladık. Geçmişe kalan çeşitleri de popülasyon ve cins sayısındaki insan basıncından kaynaklanan, iklim değişikliğinden kaynaklanan sebeplerden ötürü zorlanıyoruz. Pes etmedik, takip ediyoruz. Bitince de inşallah kitaplaştırmayı düşünüyoruz” diye konuştu.
ENDEMİK CINSLER, KOLEKSİYONCU VE KAÇAKÇI TEHDİDİ ALTINDA
2009 yılından bugüne çabucak her yıl temmuz ayı içerisinde endemik ve kıymetli bir cins olan Çokgözlü Torul Mavisini fotoğrafladıklarını kaydeden Yalçın, “Endemik olması onu bedelli kılıyor, kıymetli kılması da koleksiyonerlerin, biyolojik kaçakçıların gözdesi haline getirdi çeşidi. Gümüşhane’de geçtiğimiz yıllarda birkaç defa yaşanmışlığımız var. Fakat halkımız bu noktada önemli bir farkındalığa ulaştı. Birçok vaka güvenlik güçlerine devranında iletilerek gerekli tedbirlerle yakalanmalar yapıldı. Bu hususta rahatız” halinde konuştu.
Ensonhaber
