Organ ve doku nakli konusunda farkındalığı arttırmak gayesiyle İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dekanlığı tarafından 3-9 Kasım Organ Bağışı Haftası nedeniyle bir sempozyum düzenlendi.
Aktifliğe İstanbul Vilayet Sıhhat Müdürü Prof. Dr. Kemal Memişoğlu, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Rektörü Prof. Dr. Nuri Aydın, Dekan Prof. Dr. Sait Gönen, Başhekim Prof. Dr. Zekayi Kutlubay’ın yanı sıra bahsin uzmanı öğretim üyeleri ile nakil olmuş hastalar katıldı.
2 BİN BEYİN VEFATINDAN 500’Ü BAĞIŞA DÖNÜŞÜYOR
Sempozyumda, beyin mevti bildirimlerinin ülkemizde düşük olduğu, beyin ölümlerinin organ bağışına dönüşme sayılarının da çok yetersiz olduğu belirtildi ve neredeyse 85 milyon nüfusa ulaşan Türkiye’de yılda ortalama 2 bin beyin mevti bildirimi yapıldığı, bunun yalnızca 500’ünün organ bağışına dönüşebildiği vurgulandı.
“NAKİLDE BAŞARILIYIZ LAKİN BAĞIŞ KÂFİ DEĞİL”
İstanbul Vilayet Sıhhat Müdürü Prof. Dr. Kemal Memişoğlu, cerrahi manada organ naklinde Türkiye’nin çok iyi noktalara geldiğini söyleyerek bağışların ve beyin mevti bildirimlerinin yetersiz olduğunu söyledi ve canlıdan nakil yerine kadavradan nakillerin artırılması gerektiğini vurguladı.
Prof. Dr. Memişoğlu, “Türkiye’de bugün 1988’den 2000 yılına kadar toplam 200 karaciğer nakli dahi yapılamazken artık yalnızca İstanbul’da yılda 700-800 karaciğer, 2 bine yakın böbrek nakli yapar hale geldik. Doğal ki Kovid pandemisi nedeniyle sayılarda düşüş oldu ancak şu an Kovid öncesi sayılarına da ulaşıyoruz. Yalnızca İstanbul’da 39 böbrek nakil merkezi, 19 karaciğer nakli merkezimiz var. Bunlar dünya çapında merkezler. Burada yapılan ameliyatlara baktığımız vakit hayatta kalma müddetleri açısından dünyanın en iyi merkezleri ile yarışacak pozisyondalar” dedi.
“3-4 YAŞINDAKİ HASTALAR ORGAN BEKLERKEN ÖLÜYOR”
Organ naklinde en büyük meselemizin kadavra nakillerindeki azlık olduğunu söyleyen Prof. Dr. Memişoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Canlılarımızı kesiyoruz ölülerimize dokunmuyoruz. Organ naklinde bu çelişkiyi yok etmeniz lazım. Canlıdan böbrek alıyoruz, ölmüş insanın böbreğini toprağa gönderiyoruz. Bunu toplumsal şuurla aşabiliriz. Tüm toplumu bu mevzuda eğiterek çözebiliriz. Bilhassa karaciğer, hele böbrek naklinde maalesef canlı nakil oranlarımız yanında kadavra oranları neredeyse hiç yok. Bu çok acı bir şey. Bilhassa canlı verici kullanamadığımız için, 3-4 yaşındaki bebeklerimizi maalesef kalp beklerken kaybediyoruz. Akciğer naklinde maalesef yalnızca iki merkezle yönetim etmek zorunda kalıyoruz, zira bağış yok. Beyin mevti bildirimlerimiz de yetersiz. Ayrıyeten organ naklini yalnızca böbrek, akciğer, karaciğer nakli olarak kabul ediyoruz. Halbuki Türkiye’de geliştirmemiz gereken en değerli şeylerden birisi de doku bankacılığı, doku nakli. Yani bugün yapay greftler kullanacağımız yerde, doğal greftleri kullanacağımız ve maliyet olarak da çok daha avantaj sunacak alanları da artırmamız, direktörüz gerekiyor.”
“BEYİN MEVTİ VE BİTKİSEL HAYAT TIPKI ŞEY DEĞİL”
Türk Ağır Bakım Derneği Lideri ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oktay Demirkıran ise vatandaşların hala beyin mevti ile bitkisel hayat kavramlarını karıştırdığına işaret etti. Demirkıran, “Beyin mevti, bir hastanın beyin faaliyetlerinin geri dönüşümsüz olarak ortadan kalkması demektir. Bu da hastanın somatik vefatı manasına gelir. Hastanın kalbi atıyor olabilir lakin tıbbi olarak ölüdür. Bu mevzu çoğunlukla bitkisel hayat ile karıştırılır. Meğer bitkisel hayatta olan bir hastayı uzun mühlet tıbbi bakımla hayatta tutabilirsiniz. Türkiye’de maalesef beyin mevti bildirimleri de düşük. Zira farkındalık az. Beyin mevti olanların da fakat yüzde 23’ü bağışa dönüşebiliyor. Aileler bu bahiste isteksiz. Reddediyorlar birçok vakit. Örneğin 2019 yılında 1500-1600 civarında beyin mevti bildirimi, aileler tarafından reddedildiği için organ bağışına dönüşmemiş. Pandemi ile birlikte maalesef yarıdan daha aşağıya indi organ nakilleri ve bağışlar. Canlı nakil kadavra nakillerden çok daha fazla. Lakin bu aslında bir muvaffakiyet değil” diye konuştu.
“CANLIDAN NAKİL KADAVRADAN NAKLE NAZARAN DAHA STRESLİ”
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Kısmı’ndan Karaciğer, Safrayolu, Pankreas Cerrahisi ve Karaciğer Nakli Uzmanı Prof. Dr. Nadir Dulundu de teknik olarak canlıdan canlıya yapılan nakillerin cerrah açısından da daha güç ve düşünceli olduğunu söyleyerek “Sonuçta büsbütün sağlıklı olan bir insanı ameliyata alıp organının bir modülünün ya da bir organını almak, insanı zihinsel olarak da huzursuz eden bir faktör. Biz, beyin mevti bildirimlerinin artırılması ve organ bağışı konusunda vatandaşlarımızın da hassasiyet göstermesiyle yüzde 80 olan canlıdan nakli, yüzde 20 olan kadavra nakli oranlarını bilakis çevirebiliriz. Bu da toplumu bilinçlendirmekle, bağışların artmasıyla oluyor. Büsbütün sağlıklı bir insanı ameliyata alarak, aile bireylerini de bu manada huzursuz edecek, badireye sokacak bir cerrahiden korumuş oluyorsunuz kadavra nakliyle” halinde konuştu:
DOÇ. DR. TALİH: “HER ORGAN BİR HAYATTIR”
Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Organ Nakil Merkezi Müdürü Doç. Dr. Tutkun Talih, Vilayet Sıhhat Müdürü Doç. Dr. Ramazan Benli, Kent Hastanesi böbrek nakli sorumlusu Doç. Dr. Mert Ali Karadağ ile kentteki bir alışveriş merkezinde 3-9 Kasım Organ Bağışı Haftası hasebiyle açılan organ bağışı standını ziyaret etti.
Burada konuşan Talih, merkez olarak yaklaşık 15 aydır nakillere devam ettiklerini belirtti.
“Her organ bir hayattır” diyen Talih, şöyle konuştu:
“Göreve geldiğimizden bu yana 7 kadavradan, 5 canlıdan nakil gerçekleştirdik. Bizim kadavra nakillerini artırmamız lazım, beyin vefatlarından daha çok nakil çıkarmamız lazım. Beşerler buralarda bağışta bulunuyor fakat beyin mevti gerçekleştiği vakit aileleri tarafından bağış onaylanmıyor. Burada ailelere, birinci derece yakınlara çok iş düşüyor. Burada bağış yapıldığı vakit tekrar ailelerin onayı gerekiyor. Farkındalık çok kıymetli, dinen de uygun. Yaşamak, yaşatmak hoş şey. Daha çok kadavradan nakili destekleyelim. Türkiye, dünyada en çok nakil yapan ülkelerden biri ancak canlı vericide bu daha fazla. Bizim bunu kadavra olarak artırmamız lazım, batı toplumlarında kadavradan nakil daha fazla. Şu an bizde 100 nakil yapılıyorsa 10’u kadavradan. Bunu tam bilakis çevirmeliyiz.”
“ORGAN BAĞIŞI VASİYET OLMALI”
Organ naklinde vakitle yarış edildiğine dikkati çeken Talih, azamî 72 saat içinde organların yerine ulaşması gerektiğini tabir etti.
Organ bağışında birinci derece akrabalara da çok iş düştüğünü vurgulayan Talih, “Bağışta bulunan bireylerin bunu ailelere vasiyet haline getirmesinde yarar var. Ailelerine ‘Ben organlarımı bağışladım’ derse aileler de bunu vasiyet kabul edip organları beyin mevti gerçekleştikten sonra daha süratli bağışlayabilir.” diye konuştu.
Standa gelenlerin organ nakli için onay verebileceğini aktaran Vilayet Sıhhat Müdürü Benli ise “e-Nabız” üzerinden de organ bağışı yapılabildiğini hatırlattı.
Hem Erciyes Üniversitesinin hem de Kent Hastanesi’nin organ nakli sertifikası bulunduğunu aktaran Benli, “Kadavranın ya da canlı vericinin bir hayat kurtardığını bilmemiz gerekiyor.” dedi.
Ensonhaber
