Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, karı kolay yöntemde tespit edilenler ile defter tutmak mecburiyetinde olan hür meslek erbabı ve çiftçiler, kelam konusu Kanun kapsamındaki evrakları düzenleme mecburiliği bulunmayanlara yaptırdıkları işler yahut onlardan satın aldıkları mallar için işi yapana yahut malı satana imzalatacakları sarfiyat pusulası düzenleyecek.
Vergiden muaf esnaf için düzenlenen sarfiyat pusulası, bu bireyler tarafından verilmiş fatura kararında olacak. Sarfiyat pusulası, malın teslimi yahut hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami 7 gün içinde düzenlenecek, bu mühlet içerisinde düzenlenmeyen sarfiyat pusulası hiç düzenlenmemiş sayılacak.
MASRAF PUSULASI
Kanun teklifiyle kimi durumlarda sarfiyat pusulası yerine kabul edilebilecek evraklara ait düzenlemeler de hayata geçiriliyor.
Bu kapsamda unsurda öngörülen hallerde banka, ödeme kuruluşu ve PTT tarafından düzenlenen evraklar ile Kanun uygulamasında evrak düzenleme yükümlülüğü bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarının tabi oldukları başka ilgili mevzuat dahilinde düzenledikleri dokümanlar sarfiyat pusulası yerine kabul edilecek; bu hallerde mükellefler tarafından ayrıyeten sarfiyat pusulası düzenlenmesine gerek kalmayacak. Bu husus, düzenlemenin yayım tarihini takip eden ayın başında yürürlüğe girecek.
VERGİ MAHREMİYETİ KARARLARI
Düzenlemeyle kelam konusu Kanun’a, “elektronik defter beratı” ve “elektronik muhasebe fişi” tarifleri ekleniyor. Buna nazaran, elektronik defter beratı, elektronik ortamda tutulan defterlere ait olarak Gelir Yönetimi Başkanlığı tarafından belirlenen standartlara uygun bilgileri içeren ve Gelir Yönetimi Başkanlığı tarafından onaylanmış elektronik belge; elektronik muhasebe fişi ise form kararlarından bağımsız olarak Gelir Yönetimi Başkanlığı tarafından belirlenen standart ve içeriğe uygun olarak elektronik ortamda düzenlenen, imzalanan, koruma ve ibraz edilebilen muhasebe fişine ilişkin elektronik kayıtlar bütünü halinde tanımlanıyor.
Teklifle, mükelleflerin defter ve dokümanlarını elektronik ortamda ibraz edilebilmesine imkan sağlanırken, vergi mahremiyetine ait kararların elektronik defter, evrak ve kayıtların oluşturulması, imzalanması, iletilmesi ve saklanması konularından rastgele biri için hizmet verme konusunda yetkilendirilen mükelleflerin ortak, yönetici ve çalışanları hakkında da uygulanması imkanı getiriliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığınca, tutulması ve düzenlenmesi zarurî defter, kayıt ve evrakların, mikro sinema, mikro fiş yahut elektronik bilgi ve kayıt araçlarıyla yapılması yahut bu kayıt ortamlarında saklanmasının yanı sıra mikro sinema, mikro fiş yahut elektronik bilgi ve kayıt araçlarıyla ibraz edilmesine de müsaade verilmesi yahut mecburilik getirilmesi için yetki veriliyor.
MALİYET BEDELİNE DAHİL EDİLECEK SARFİYATLAR
Düzenlemeyle Vergi Yordam Kanunu’ndaki iktisadi değer bedellerinin değerleme ölçütleri ortasına “alış bedeli” de ekleniyor.
İktisadi değerlerin değerleme ölçüsü olarak dikkate alınan “maliyet bedeli” tarifine girmesi mecburî olan ve olmayan ögeler kapsamlı sayılarak kelam konusu Kanun’a dercediliyor. Böylelikle uygulamada tereddütlere neden olan, maliyet bedeline zarurî yahut ihtiyari olarak dahil edilmesi öngörülen sarfiyatlar sayılarak maliyet bedelinin nelerden oluştuğunun açıklığa kavuşturulması hedefleniyor.
Buna nazaran, iktisadi değerin, iktisap edilmesi yahut pahasının artırılmasıyla direkt ilgili gümrük vergileri, gümrük komiteleri, yükleme, boşaltma, nakliye ve montaj masrafları; iktisadi değerin iktisap edilmesi yahut bedelinin artırılmasıyla direkt ilgili fotoğraf ve harçlar, noter, tapu, mahkeme, paha tespiti, danışmanlık, kurul ve ilan sarfiyatları; iktisadi değerin finansmanında kullanılan kredilere ilişkin faiz sarfiyatları ve bunlara ait kur farklarının emtiada emtianın stoklara girdiği tarihe kadar, öteki iktisadi değerlerde ise iktisadi değerin envantere alındığı hesap devrinin sonuna kadar olan kısmı ile kelam konusu kredilere ait masraflar; iktisadi değerin stoklara yahut envantere alındığı tarihe kadarki depolama ve sigorta masrafları ile gayrimenkullerde mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve yerinin tesviyesinden mütevellit sarfiyatlar, maliyet bedeline dahil edilecek.
Gayrimenkullerle direkt ilgili olması koşuluyla bunların envantere alındığı hesap devri sonuna kadar alınan hibeler maliyet bedelinden indirilecek. Mükelleflere, iktisadi değerin (emtia hariç) iktisap edilmesi yahut kıymetinin artırılmasıyla ilgili özel tüketim vergisi, indirilemeyecek katma paha vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi ile kaynak kullanımını destekleme fonunu, maliyet bedeline dahil edebilme yahut genel masraflar ortasında gösterebilme özgürlüğü getiriliyor.
Teklifle, Kanun’a değerleme ölçüsü olarak eklenen “alış bedeli”, bir iktisadi değerin satın alma bedeli olarak tanımlanıyor. Buna nazaran, iktisadi bir değerin iktisap edilmesiyle ilgili öteki sarfiyatlar alış bedeline dahil edilmeyecek.
TEKRAR DEĞERLEME ORANO DÜZENLEMESİ
Vergi Tarz Kanunu’nda yapılan değişiklikle “Enflasyon düzeltmesi, yine değerleme oranı ve tekrar değerleme” başlığı düzenleniyor. Buna nazaran, tam mükellefiyete tabi ve bilanço temeline nazaran defter tutan gelir yahut kurumlar vergisi mükellefleri, enflasyon düzeltmesi yapanlar ile kayıtlarını TL dışında diğer bir para ünitesiyle tutmalarına müsaade verilenler hariç, enflasyon düzeltmesi yapma koşullarının gerçekleşmediği hesap devirlerinin sonu prestijiyle bilançolarına dahil bulunan amortismana tabi iktisadi değerlerini ve bunlar üzerinden ayrılmış olup bilançolarının pasifinde gösterilen amortismanları, kanun teklifinde belirlenen kaideler doğrultusunda tekrar değerleyebilecek.
Yine değerleme yapılacak yılın ekim ayında bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Yİ-ÜFE’de meydana gelen ortalama fiyat artış oranı, tekrar değerleme oranı olarak dikkate alınacak. Kendilerine özel hesap periyodu tayin olunan mükellefler için özel hesap periyodunun başladığı takvim yılına ilişkin oran temel alınacak. Süreksiz vergi devirleri prestijiyle yapılacak değerlemede temel alınacak tekrar değerleme oranı ise bir evvelki yılın kasım ayından başlamak üzere; 3, 6 ve 9’uncu aylarda bir evvelki 3, 6 ve 9 aylık devirlere nazaran Yİ-ÜFE’de meydana gelen ortalama fiyat artış oranı temel alınmak suretiyle belirlenecek.
Yine değerlemede iktisadi değerlerin pahasında meydana gelen bedel artışı, tekrar değerlemeye tabi tutulan iktisadi değerlerin her birine isabet eden kıymet artışı detaylı olarak görünecek biçimde bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilecek.
İktisadi değerlerini bu fıkra kapsamında yine değerlemeye tabi tutan mükellefler bu değerlerini, tekrar değerleme sonrasında bulunan kıymetleri üzerinden amortismana tabi tutmaya devam edecek.
Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen bedel artışı meblağının, sermayeye ek edilme dışında rastgele bir biçimde öbür bir hesaba nakledilen yahut işletmeden çekilen kısmı, bu sürecin yapıldığı periyot yararı ile ilişkilendirilmeksizin bu periyotta gelir yahut kurumlar vergisine tabi tutulacak.
Yine değerlemeye tabi tutulan iktisadi değerlerin elden çıkarılması halinde, bunlara isabet eden pasifte özel bir fon hesabında gösterilen kıymet artışları motamot amortismanlar üzere muameleye tabi tutulacak.
Her yılın yine değerleme oranı fakat o yıla ilişkin değerlemede nazara alınabilecek. Yine değerlemenin rastgele bir yıl yapılamamasından yahut değerleme oranının düşük uygulanmasından ötürü daha sonraki yıllarda geçmiş devirlere ait yine değerleme yapılamayacak.
Hesap periyodu içinde faale giren iktisadi değerler için faale girdiği hesap periyodunda, yine değerleme yapılmayacak. Bu düzenleme 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girecek.
Evrak basımıyla ilgili bildirim misyonunu belirlenen müddette yerine getirmeyen ya da bildirimi eksik, kusurlu yapan matbaa işletmecilerine 1400 lira özel usulsüzlük cezası uygulanacak.
Vergi Yöntem Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi’nin TBMM Genel Konseyinde kabul edilen ikinci kısmındaki hususlara nazaran, amortismanın müddet bakımından uygulanmasına yönelik adaplara yenileri ekleniyor.
Dileyen mükellefler, amortisman sürecine, işletme faaline yeni kaydedilecek iktisadi değerler için bunların kullanıma hazır olduğu tarihte başlayıp ve her bir hesap periyodu için değerin etkinde kaldığı mühlet kadar, gün aslına nazaran amortisman ayırabilecek.
Mühletin gün olarak hesaplanması için Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilen yararlı ömür mühletleri, 365 ile çarpılacak. Mükellefler, belirlenen yararlı ömürlerden kısa olmamak üzere amortisman müddetini, her yıl için tıpkı nispet olmak kaydıyla belirleyebilecek. Bu müddet Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen mühletin 2 katını ve 50 yılı aşamayacak. Mükellefler bu tercihlerini, iktisadi değerin envantere alındığı süreksiz vergi devri sonu prestijiyle kullanacak. Bu formda belirlenen amortisman mühleti ve oranı, izleyen periyotlarda değiştirilemeyecek.
Amortisman hesaplanmasına başlandıktan sonra bu hesaplama halinden vazgeçilemeyecek.
Teklifle, yapılan protestoya yahut yazı ile bir seferden fazla istenilmesine karşın borçlunun ödemediği dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük olan alacaklara ait azami bir meblağ belirlenerek, bu mevzudaki belirsizlik gideriliyor. Protestoya yahut yazı ile bir kezden fazla istenilmesine karşın borçlu tarafından ödenmemiş ve 3 bin lirayı aşmayan alacaklar, kuşkulu alacak sayılacak. Kuşkulu alacak kararları, işletme hesabı temelinde defter tutan mükellefler açısından da uygulanabilecek.
MEVCUT UYGULAMADAKİ TEREDDÜTLÜ KONULAR GİDERİLİYOR
Teklifle, amortismana tabi malların satılmasında mevcut uygulamadaki tereddütlü konular gideriliyor.
Satılan iktisadi değerlerin yenilenmesi yahut benzeri mahiyetteki bir iktisadi değerin iktisabı, işin niteliğine nazaran mecburî bulunur yahut bu konuda işletmeyi yönetim edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa, satıştan doğan kar, satışın yapıldığı tarihi takip eden üçüncü takvim yılının sonuna kadar pasifte süreksiz bir hesapta tutulabilecek. Bu müddet içinde satılan iktisadi değerlerin yenilenmesi yahut misal mahiyetteki bir iktisadi değerin iktisabı gerçekleşmezse, süreksiz hesapta tutulan kar, satışın yapıldığı yılı takip eden üçüncü takvim yılının kar ve ziyan hesabına eklenecek.
Yangın, sarsıntı, sel, su basması üzere afetler yüzünden büsbütün yahut kısmen ziyaa uğrayan amortismana tabi iktisadi değerler için alınan sigorta tazminatı ile ziyaa uğrayan amortismana tabi iktisadi değerlerin yenilenmesi yahut benzeri mahiyetteki bir iktisadi değerin iktisabı işin niteliğine nazaran mecburî bulunur yahut bu konuda işletmeyi yönetim edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa tazminat fazlası, bilanço temeline nazaran defter tutan mükellef tarafından üçüncü takvim yılının sonuna kadar pasifte süreksiz bir hesapta tutulabilecek.
Pasifte süreksiz bir hesapta tutulan tazminat fazlası, finansal kiralama yoluyla edinilenler de dahil olmak üzere, iktisap edilen bir yahut birden fazla değerin ayrılacak amortismanlarına mahsup edilecek. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan pahaların amortismanına devam olunacak.
VERGİ ZİYAI CEZASI YÜZDE 50 ORANINDA ARTIRILARAK UYGULANACAK
Vergi ziyaına sebebiyet vermekten yahut usulsüzlükten ceza kesilen ve cezası kesinleşenlere, vergi ziyaı cezasında; cezanın katılaştığı tarihi izleyen günden itibaren 5. yılın isabet ettiği takvim yılının sonuna kadar, usulsüzlükte cezanın; katılaştığı tarihi izleyen günden itibaren 2. yılın isabet ettiği takvim yılının sonuna kadar tekrar ceza kesilmesi durumunda, vergi ziyaı cezası yüzde 50, usulsüzlük cezası yüzde 25 oranında artırılarak uygulanacak. Artırım meblağı mutlaklaşan cezadan, mutlaklaşan birden fazla ceza olması durumunda fiyat prestijiyle en yükseğinden fazla olamayacak.
Kağıt ortamında yapılan, tutulan kayıt ve defterlere yönelik olarak kayıt nizamına ait kararlara uyulmaması durumunda kesilecek cezalar ile elektronik kayıt ve defter uygulamalarındaki kayıt nizamına uyulmaması fiillerine uygulanacak cezaların birebir mahiyette olması ve bu fiillere karşılık olarak birinci derece usulsüzlük cezası kesilmesi temin edilerek uygulamada yaşanan tereddütler giderilecek.
ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI
Teklifle masraf pusulasının hiç düzenlenmemiş sayıldığı durumlara bağlı olarak özel usulsüzlük cezası kesilebilmesi temin edilecek.
Tasdik kapsamına alınan hususlara ait ibraz edilmesi gereken yeminli mali müşavir tasdik raporunun, belirlenen müddette ibraz yükümlülüğünü yerine getirmeyen mükellef ismine özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Evrak basımıyla ilgili bildirim vazifesini belirlenen müddette yerine getirmeyen ya da bildirimi eksik yahut kusurlu yapan matbaa işletmecilerine 1400 lira özel usulsüzlük cezası verilecek.
Özel usulsüzlük cezası, bildirimin belirlenen mühletin sonundan başlayarak 30 gün içinde yapılması ya da eksik yahut yanlışlı yapılan bildirimin tıpkı mühlet içinde tamamlanması, düzeltilmesi durumunda yarı oranında uygulanacak.
Yeminli mali müşavir tasdik raporunun belirtilen müddette ibraz edilmemesi durumunda, tasdik raporu ibraz kaidesi getirilen mükellef ismine 50 bin liradan az ve 500 bin liradan fazla olmamak üzere, yararlanılması tasdik raporunun ibrazı kaidesine bağlanan meblağın yüzde 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilecek.
İhtilafların azaltılması ve vergisel süreçlerde aktifliğin artırılması için 5 bin Türk lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına ait uzlaşma talep edilebilmesi ve bu meblağı aşmayan usulsüzlük cezaları içinse Vergi Yöntem Kanunu’nda belirtilen indirim oranının yüzde 50 artırımlı olarak uygulanması sağlanıyor.
Teklifin ikinci kısmındaki unsurların kabul edilmesinin akabinde TBMM Başkanvekili Haydar Akar, alınan karar gereği birleşimi saat 14.00’te toplanmak üzere kapattı.
Ensonhaber
