Türkiye’den kaçak yollarla İsrail’e götürülen Roma periyoduna ilişkin Anadolu topraklarına ilişkin 1700 yıllık ana tanrıça ‘Kybele Heykeli’, burada bir İsrail vatandaşı tarafından satın alınıp, 2016 yılında ABD’ye götürülmek istenince durum ortaya çıktı.
İsrail makamları, yapıtın Anadolu kökenli olduğunun bildirilmesi üzerine, Türkiye’ye yapıtın fotoğraflarını gönderdi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Amerika’da bir müzayede konutunda satışa çıkarılmak istenen heykelin Anadolu’ya ilişkin olduğunu bildirerek, satışın durdurulmasını talep etti. Lakin yapıtı elinde bulunduran kişi, kendisine ilişkin olduğunu ileri sürdüğü heykelle ilgili Amerika’da mahkemeye başvurdu.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Türkiye’nin New York Başkonsolosluğu da ‘Kybele’nin iadesi konusundaki karşı argümanlarını mahkemeye taşıdı.
AFYONKARAHİSAR’DA YOL ÇALIŞMASINDA BULUNDU
Bu sırada Türkiye’de, yapıtın Anadolu’ya ilişkin olduğunu kanıtlamaya yönelik çalışmalar sürdü.
Bu kapsamda yapılan çalışmalarda heykelin, 1964 yılında Afyonkarahisar’da yapılan bir yol çalışmasında bulunan ve kent müzesinde sergilenen ‘Kovalık Yapıtları’na tipolojik benzerliği saptandı.
Afyonkarahisar Müzesi Müdürlüğünce yapıtların bulunduğu düşünülen bölgede 1960-1970’li yıllarda yaşayan şahısların bilgisine başvuruldu. Bu bireyler, kültür varlığı kaçakçılığı yaptığı belirlenen bir kişinin 1960’lı yıllarda bölgede bulunduğunu ve köylerinde kaçak hafriyat yapan bir şahıstan kültür varlığı satın aldığını belirtti.
Ayrıyeten köylülerden birisi, heykeli, fotoğrafını görmeden tanım etti ve kaçırılan ‘Kybele’yi öteki emsal heykel fotoğrafları ortasından teşhis etti.
HEYKELİN TÜRKİYE’YE İLİŞKİN OLDUĞU KANITLANDI
Heykelin ortaya çıkarıldığı yıllarda Afyonkarahisar Müzesi Müdürü olarak vazife yapan Hasan Tahsin Uçankuş’un arşivi de uzmanlarca incelendi.
İncelemede Afyonkarahisar’daki tarihi eser kaçakçılığının, o periyot Konya’da oturan bir kişi ile bağlantılı olabileceği saptandı. Bu kişinin de Afyonkarahisar’daki şahit tabirinde ismi geçen şahısla birebir olduğu belirlendi.
Konya Müzesi Müdürlüğünce bulunan savcılık dokümanlarında de Afyonkarahisar’da kelam konusu bölgede kaçakçılık aksiyonlarının olduğunu ortaya koydu. Bilimsel deliller ve yapıtın ortaya çıkarıldığı yıllarda bölgede yaşayan görgü şahitlerinin tabirleri ile Afyonkarahisar’daki kaçakçılık olaylarına ait evraklar ile ‘Kybele Heykeli’nin Türkiye’ye ilişkin olduğu kanıtlanmış oldu.
12 ARALIK’TA İSTANBUL’DA
Türkiye’nin süratli ve titiz takibi sonucunda Amerika’da dava görülmeye başlanmadan eser sahibi, heykeli uzlaşmacı bir hal göstererek Türkiye’ye iade etmeyi kabul etti.
Türkiye’den kaçak yollarla İsrail’e götürülerek satın alınan ve İsrailli vatandaş tarafından Amerika’da müzayede meskeninde satılmak istenen ‘Kybele’, on binlerce kilometre seyahatinin akabinde Türkiye’ye ulaşacak.
1700 yıllık ‘Kybele Heykeli’, Amerika’dan fiyatsız taşınarak 12 Aralık’ta İstanbul’a getirilecek.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un tanıtımını 13 Aralık’ta yapacağı heykel, İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenecek.
Bir adak heykeli olan ‘Kybele’, daha sonra Afyonkarahisar’a yeni yapılacak müzeye taşınacak.
KYBELE HEYKELİ
Kybele, prehistorik periyotlardan itibaren Akdeniz Havzası’nda bilhassa Anadolu’da rahmet ve bolluğun sembolü ve koruyucusu ana tanrıça olarak tapınım görür.
Kybele’nin iki yanındaki aslanlar ana tanrıçanın tabiat ve hayvanlar üzerindeki hâkimiyetini gösterir.
Antik devir toplumsal ve dini hayatında şahısların olmuş ya da olmasını diledikleri istekleriyle ilgili ya da inandıkları tanrısal varlığı onurlandırmak üzere ilah ya da tanrıçalara adak sunmaları yaygın bir gelenektir.
Tanrıyı onurlandırmak üzere tapınaklar ya da kutsal alanlara sunulan malzemeler ‘adak objesi’ olarak kıymetlendirilir.
Kişinin toplumsal ve ekonomik statüsüne nazaran adak nesneleri kolay bir taş modülünden gösterişli bir heykele kadar çok çeşitlilik gösterir.
Yazıtında da yer aldığı üzere Sideropolisli Asklepiades’ın Oniki İlah Ana’ya sunduğu bu ‘Kybele Heykeli’ bir adak heykelidir.
Heykelin esasında bulunan yazıt kısmında “Hermeios’un oğlu Sideropolis’li Asklepiades adağı Oniki İlah Ana’ya dikti” sözü yer alıyor.
Ensonhaber
