“Bu kadar uzun yaşamayı istemezdim, dünyanın bu halini görmeseydim.” diyordu. Mahsusen hayat arkadaşı Halim Bey’in vefatından sonra yarım kalmış hissediyordu. Yeniden de yazmak, hayatının en büyük gerçeğiydi. Her şeyden vazgeçebilirdi; lakin yazmaktan asla. Ve yazmaktan öğrendiğini hiçbir yandan öğrenmediğini düşünüyordu. Ayan ki dünyaya yazmak için gelmişti. Artık hizmetini tamamlamış olmanın huzuruyla bir sonsuzluk hali varsa dediği yolculuğuna çıktı.
Kapısında kaçtır beklediği vefat, bugün geldi…”
Biyografisi için şöyle bir giriş yazmıştım. Artık onun münhasıran edebi yanından bahsedip, birkaç alıntı yapmak istiyorum. O, boşuna 20. Yüzyıl Türk Edebiyatının kıymetli romancılarından biri değil…
ADALET AĞAOĞLU’NUN EDEBİYATAMIZDAKİ KONUMU
“Kitaplarla aramda daha sahici bir kan dolaşımı bulunduğunu hissediyorum. Diri bir tabiat benim için ölüyken, bir nesne, işte şu sahifeler, birbirini izleyen sözler, şu kitap capcanlı. Güya soluk alıp verişim kitap sahifelerini çevirip durmama, okumama bağlı.”
Damla Damla Günler’den şu alıntı, güya Adalet Ağaoğlu’nun müellifliğini, kitaplarla olan alakasını özetliyor üzere. O, kalbini kitaplara sonsuz açmış bir muharrir ve son nefesine kadar okumaktan hiç vazgeçmedi. Yıllar aktıkça açılan gayrı periyotlarda edebiyatın gidişatını daima büyük bir merakla takip etti.
Edebi hayatı boyunca daima yeni anlatım yerleri üzerine çalıştı. ‘Yazmak, su içer üzere içimden geliyor daima.’ Diyordu. Şiirle başladığı müelliflik yolculuğunda, en iyi romancılardan biri olarak anılmaya gelene dek pek çok tıpta eser verdi. Meğer ‘Çatıdaki Çatlak’ oyunu yasaklandı diye başlamıştı roman yazmaya. Ne yazıyorsa, en iyisini yazmak için çalışıyordu. Her devir bir muharririn kendi lisanını kurcalaması gerektiğini düşünüyordu. Müellif dediğin bir tek sözcüğün üzerine bile gerekirse günlerce düşünmeliydi. O düşünüyordu. Çeviriler yapıp lisanını, öbür lisanlarla kıyaslama imkanı da tanımıştı kendine. Lisanını lıkır lıkır içmekten yanaydı…
Roman yazmaya başladığında klasik anlatımı kullanmaktansa tekrar bir yeniliğe gitmeyi denedi. Kendine has bir anlatım getirmişti. Romanında şiir de vardı, oyun da, mektup da. Kahramanlarını ekseriyetle aydınlardan seçiyordu. Kimseleri, kesinlikle kurgunun bir kesimi olarak kullanıyordu. Bu yaklaşımı ile anlatımına muharrir aydınları dolaylı yoldan eleştirmeyi de katmış oluyordu.
Eleştirdiği en elzem konun yanlış Batılılaşma oldu. 50’lerden başlayarak oluşmuş düşünsel değişiklikleri, bir geçmişi olmayan ve yavan duran çağdaş ömrü, sağ sol çatışmalarını kendine has anlatımı ile kesinlikle eleştiriyordu.
Devirle intihar müellifi olarak benimsendi. Hayatın içinden her şey üzerine fazlaca düşünüyordu. Bayan erkek alakaları, aşk, cinsellik, gençlik, yaşlılık, özgürlük, dehşet ve daha pek çok kozmik olguyu yeniden pek çok tavır ile bir arada irdeliyordu.
Hayatının özetinde çok okumak, daima çok çalışmak vardı…
ALINTILAR
– Devir, sen ne büyük hocasın, ah saygıdeğer vakit, sen ne büyük bir bilgesin! Gaddar bir bilgesin fakat. Acımasız.
(Bir Düğün Gecesi)
*
– Bir gün muallim de ölür. Lakin akabinde binlerce ve binlerce kimsede yaşar o.
(Ölmeye Yatmak)
*
Lakin şuramda bir bulantı. Gitmiyor, geçmiyor. Kişiler arasında durmadan mikrop üzere yayılan bir illetin bulantısı bu. Kuşku ve güvensizlik. Bunları bu türlü böyle düşünmek zorunda kalışım… Yoklaya yoklaya yaklaşmak herkese. Şu mealde ya da bu manada… Adımları hesaplı atmak. Yürekleri hesaplı açmak. Açık olamamak. Her gün biraz daha kapanmak. Her gün biraz daha köstebekleşmek, tilkileşmek, böcekleşmek…
(Dar Vakitler – 3 cilt)
*
– Hayatla piştiği üzere kitapla da pişmeli insan.
(Bir Düğün Gecesi)
– Ortak yol: Basınca, zulme, şiddete karşı elinin emeği alnının teriyle daha arı bir yarının yolu.
(Dert Dinleme Uzmanı)
*
– Bu benim kaçıncı sefer serilip doğruluşum? Kaçıncı defa, tam oluyor derken yaya kalışım…
(Fikrimin İnce Gülü)
*
– Kimseleri sevmiyoruz. Kimselersiz edemiyoruz. İşe gidiyoruz. Yanlış işler yapıyoruz.
(Yüksek Gerilim)
*
– Kimseyi bulamadıkça, kendimle çok konuşuyorum…
(Fikrimin İnce Gülü)
– Epeyce yakınlarındayım. Görüyorum. Duyuyorum. İşitiyorum da.
(Ruh Üşümesi)
*
– Her şey için daima erken. Sonuç: Geç kalmak.
(Ölmeye Yatmak)
*
– Düşlemek… Kâfi ki o bitmesin.
(Üç Beş Kişi)
*
– Birbirlerimizden birçok hüzünler gizliyoruz…
(Yüksek Gerilim)
*
Damla Karakuş
Instagram:
Ensonhaber
