18 Mart Çanakkale Zaferi’nin 106. yılı olması nedeniyle bugün büyük bir coşku ile kutlanıyor. Ulu Türk ordusunun düşmanı boğazın sularına gömdüğü bu anlamlı günde, Çanakkale Savaşları’nın aziz kahramanları ve birlikleri yad ediliyor.
Bu birliklerin başında ise Yarbay Mustafa Kemal’in komutanlığında, “Size ölmeyi emrediyorum” kelamıyla canlarını hiçe sayarak savunma yapan 57. Alay’ın kahramanları geliyor.
Çanakkale Savaşı’nda ismini tarihe “kahraman birlik” olarak altın harflerle yazdıran 19. Tümen’e bağlı 57. Alay ile ilgili araştırmalar gerçekleştiriliyor. Bu manalı günün kıymetini ve tarihini merak eden vatandaşlar, 57. Piyade Alayı’nın kahramanlık kıssasını merak ediyor.
Pekala, Çanakkale Savaşı’nda 57. Piyade Alayı öyküsü nedir, kumandanı kimdir? İşte, Çanakkale’nin kahraman birliği 57. Alay’ın kıssası..
57. ALAY NEDİR?
Çanakkale Savaşı’nda Yarbay Mustafa Kemal Atatürk’ün “Ben size taarruz emretmiyorum ölmeyi emrediyorum” kelamıyla canlarını ortaya koyarak düşmanın üzerine yürüyen birliktir.
İsmini tarihe “kahraman birlik” olarak altın harflerle yazdıran 19. Tümen’e bağlı üç alaydan biri olan 57. Alay, Tekirdağ’ın Yarkışla bölgesinde, 1 Şubat 1915 tarihinde kurulmuştur.
Osmanlı İmparatorluğu ordusuna mensup olan 57. Piyade Alayı, Çanakkale Kara Muharebeleri’nin başlangıcı kabul edilen Anzak Çıkarması ve sonrasında gerçekleşen muharebelerdeki başarısıyla bilinmektedir. Alay, 30 Kasım 1915 tarihinde Osmanlı Padişahı V. Mehmed tarafından Altın ve Gümüş İmtiyaz Madalyaları ve Harp Madalyası ile ödüllendirilmiştir.
57. ALAY KUMANDANI KİMDİR?
Tarihimizin en ulu birliği olan bu alayın başına kahraman Yarbay Hüseyin Avni Bey kumandan olarak atanmıştır. 25 Şubat 1915’te Çanakkale’de bulunan Eceabat’a getirilen 57. Alay, daha sonra yedek kuvvet olarak Bigali Köyü’ne geçmiş ve 24 Nisan 1915 tarihine kadar Yarbay Mustafa Kemal ve Binbaşı Hüseyin Avni Beyefendi tarafından daima olarak eğitime tabi tutulmuştur.
57. ALAY KISSASI NEDİR?
Fransa ve İngiltere, İstanbul’u işgal edip boğazları geçerek Osmanlı’yı savaş dışı bırakmayı hedefliyordu. Ancak düşman kuvvetleri, İstanbul’u ele geçiremeyince Gelibolu yarımadasına çıkarma yapmayı planlamış ve böylelikle boğaz kıyılarındaki tüm Osmanlı ordusunu temizleyerek geçeceklerini düşünmüşlerdi.
Çıkarmanın nereden yapılacağını ve tam olarak nereden müdahale edileceğini tartışan Osmanlı donanması, çıkarma yapılacak yerin Saroz Körfezi olacağı ve merkezde durdurulması gerektiğine karar vermişti lakin yedek kuvvet olarak Bigalı köyünde bulunan 19. Tümen Kumandanı Yarbay Mustafa Kemal, ordudan farklı düşünmekteydi. Mustafa Kemal’e nazaran, düşman Arıburnu pozisyonundan çıkarma yapacaktı ve bu çıkarma, ordu şimdi kıyıdayken müdahale edilerek geri püskürtülmeliydi.
25 Nisan gecesinde, Mustafa Kemal haklı çıkmış ve Bigalı köyünde pozisyonlandırılmış olan 19. Tümen karargahında top ve gemi sesleri duyulmaya başlanmıştı. Durumu derhal üstlerine bildiren Mustafa Kemal’e bir tabur asker ile düşmanı karşılama buyruğu verildi. Lakin epey kalabalık olan düşman, katiyen merkeze ilerlemeden kıyıda durdurulmalıydı.
Mustafa Kemal, süratle ilerleyen düşman kuvvetleri ile askerliğin en temel kavramı olan “emir” ortasında kalakalmıştı. Milletin istikbali ismine bir karar veren Mustafa Kemal, tüm sorumluluğu üstlenerek buyruk almadan 57. alayın tamamına harekat buyruğu verdi.
25 Nisan sabahında Mustafa Kemal ve 57. Alay’ın tamamı Conkbayırı’na kadar ilerledi. Bu sırada düşman kuvvetleri, kıyıda az sayıda bulunan Türk askerini ezerek kıyıya çıkmış ve bölgeye en hakim olan 261 rakımlı doruğa ulaşmıştı.
Kıyı bölgesi kaybedilince kaçmaya başlayan askerler, Conkbayırı’na yanlışsız tırmanmışlardı. Kaçan askerleri gören Mustafa Kemal bu sırada tarihe geçen o konuşmayı yaptı. Bu olayı, kendi ağzından şöyle anlattı:
“Niçin kaçıyorsunuz? Dedim.
-Efendim düşman…
-Nerede düşman?
-Düşmandan kaçılmaz, dedim.
-Cephanemiz kalmadı, dediler.
-Cephanemiz yoksa süngümüz var, dedim ve bağırarak ‘Süngü tak’ dedim. Yere yatırdım. Erler yere yatınca düşman da yere yattı. Kazandığım an, bu andır. Düşman ne yapacağına karar verinceye kadar 57. Alay’da Conkbayırı’na yetişti.”
Düşmanın yere yatmasıyla geçen vakitte geriden gelen 57. Alay askerleri oraya yetişmişti. Mustafa Kemal 57. Alaya taaruz buyruğunu şöyle verdi:
“Ben size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek vakit zarfında yerimizi diğer birlik ve kumandanlar alacak.”
Daha sonra bölgeye gelen başka yüzbaşına, büyük bir risk alarak 19. Tümen’in tamamını istediğini söyledi. Böylelikle 27. Alay da düşmana karşı taarruza başlamıştı.
25 Nisan 1915 tarihinde, Kurban Bayramı’nın birinci gününde, 57. Alay kendisinden 4-5 kat büyük bir orduya karşı bir kahramanlık çabası verdi ve alayın 3’te 2’si şehit oldu.
Binbaşı Hüseyin Avni Beyefendi de çarpışma sırasında şehit düşmüştü. Gün ağarırken, düşman 261 Rakımlı Tepe’den temizlenmiş ve bir milletin yazgısı 3000 kahraman asker ile değişmişti. Daha sonra 57. Alay’ın sağ kalan askerleri Filistin Cephesi’nde görevlendirilmiştir.
Ensonhaber