Koronavirüs salgını dış ticaret, turizm ve üretim kesimlerinde yüklü olmak üzere iktisatta kıymetli bir ziyanı yol açtı. Salgının ortadan kalkacağı süreçte tüm bu bölümlerdeki iyileşme ile sert düşüş yaşayan dış talebin kademeli olarak toparlanması, seyahat ve mal ticaretinde iyileşme, cari süreçler açığında da düşüş hesaplanıyor.
2021 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’na nazaran, yüzde 5,8’lik büyüme gerçekleşmesi öngörülüyor.
MAKSAT, CARİ SÜREÇLER AÇIĞININ GSYH’YE ORANININ YÜZDE 1,9 OLMASI
Beklentiler çerçevesinde, gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) büyümesine net mal ve hizmet ihracatının katkısı 2 puan olacak. Yerli üretimi ve ihracat atılımını merkeze alan iktisat siyasetleriyle dengeli olarak dış istikrardaki kuvvetlenmenin devam etmesi ve cari süreçler açığının GSYH’ye oranının yüzde 1,9 olması hedefleniyor.
DIŞ TİCARET AÇIĞI, OCAK-AĞUSTOS DEVRİNDE, YÜZDE 140,4 YÜKSELDİ
Dış ticaret açığı, 2020 yılının ocak-ağustos periyodunda, geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 140,4 artarak 25 milyar 600 milyon dolara yükseldi. Bu yıl salgın nedeniyle ihracatta düşüş eğiliminin sürmesine ve ithalattaki emsal eğilimin azalmasına bağlı olarak dış ticaret açığı 27 milyar dolar seviyesine çıkacak.
KALICI DÜZGÜNLEŞME AMAÇLANIYOR
Yeni İktisat Programı’yla (YEP) cari süreçler istikrarında kalıcı iyileşmenin sağlanması amaçlanıyor.
Cari süreçler istikrarındaki iyileşme sonucunda, dış finansman gereksiniminin azalacağı kestirim ediliyor. Bununla birlikte, cari süreçler istikrarı ve enflasyon üzere makro ekonomik göstergelerdeki iyileşmeye bağlı olarak ülkenin risk priminin gerilemesiyle kaliteli dış finansman akımları için uygun bir ortamın oluşturulacağı öngörülüyor.
Dış ticaret, hizmetler, birincil ve ikincil gelir dengelerindeki gelişmeler ve varsayımlara nazaran, cari süreçler açığının 2021 yılında 13 milyar 900 milyon dolar düzeyine gerilemesi hedefleniyor.
2021 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’na nazaran ihracat, 2020 yılının ocak- ağustos periyodunda, geçen yılın birebir devrine kıyasla yüzde 12,9 azalarak 102 milyar 300 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
Bu periyotta ihracattaki düşüşün temel nedeni, salgın hasebiyle ana ihracat pazarlarındaki dış talep azalışı oldu.
Türkiye’nin esas ticaret ortağı olan AB’nin toplam ihracattaki hissesi salgının tesiriyle bu yılın 8 ayında geçen yılın tıpkı devrine nazaran 1,9 puan azalarak yüzde 41,2’e geriledi. Bu gelişmede, salgının en şiddetli hissedildiği ülkeler ortasında bulunan İspanya ve İtalya’nın hisselerindeki sırasıyla 0,8 ve 0,7 puanlık gerilemeler tesirli oldu.
Kelam konusu periyotta Kuzey Amerika ülkelerine gerçekleştirilen ihracatın hissesi 1,3 puan artarak yüzde 6,8’e yükselirken, Yakın ve Orta Doğu ülkelerine yapılan ihracatın hissesi ise 0,3 puan azalarak yüzde 18,8 olarak gerçekleşti.
İHRACATIN BU YIL YÜZDE 8,3 AZALMASI BEKLENİYOR
Anılan bu gelişmeler doğrultusunda, bu yıl, ihracatın yüzde 8,3 azalarak 165 milyar 900 milyon dolar olacağı, ihracat fiyatlarında yüzde 1,9 düşüş, gerçek ihracatta da yüzde 6,5 daralma yaşanacağı iddia ediliyor.
İHRACAT, 2021’DE YÜZDE 10,9 ARTACAK
Gelecek yıl ise ihracatın yüzde 10,9 artarak 184 milyar dolara, ithalatın da yüzde 11,4 yükselerek 223 milyar 3 milyon dolara çıkacağı, böylelikle dış ticaret açığının 39 milyar 300 milyon dolar düzeylerinde gerçekleşeceği öngörülüyor.
İTHALATTA DÜŞÜŞ BEKLENTİSİ
İthalat açısından bakıldığında, salgının tesiriyle nisan ve mayıs aylarında bu alanda yaşanan süratli düşüşün akabinde sonraki aylarda, altın ithalatındaki artışın da tesiriyle, artış görüldü.
İthalat, bu yılın ocak-ağustos devrinde geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 1,2 düşüş göstererek 135 milyar 200 milyon dolara geriledi. Anılan devirde, orta malları (ham madde) haricindeki tüm alt ekonomik kümelerde ithalatta artış gözlenirken, orta malı ithalatı yüzde 4,1 azaldı, tüketim malları ve sermaye malları ithalatında sırasıyla yüzde 5,6 ve yüzde 12,1 artış kaydedildi.
İthalatın bu yılın sonunda yüzde 3 azalarak 204 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmesi, ithalat fiyatlarının yüzde 7,2 azalması, gerçek ithalatın ise yüzde 4,5 artması öngörülüyor.
SEYAHAT GELİRLERİ 19.8 MİLYAR DOLARA ÇIKACAK
2019’da 29 milyar 800 milyon dolar olarak gerçekleşen seyahat gelirleri, bu yılın 8 ayında geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 75,3 azalarak 5 milyar 100 milyon dolar oldu. Beklentilere nazaran, seyahat gelirleri, 2020’de salgının tesirlerine bağlı olarak 10 milyar 300 milyon dolara düşecek.
Hizmet gelirleri de bu yılın ocak-ağustos periyodunda yıllık bazda yüzde 47,6 düşerek 21 milyar 700 milyon dolar, hizmetler istikrarı fazlası ise yüzde 78,4 azalışla 5 milyar 100 milyon dolar oldu.
Hizmetler istikrarı fazlasındaki düşüşte, hizmet gelirlerindeki düşüşün yanı sıra hizmet masraflarının artması da tesirli oldu. Hizmetler gelirlerindeki azalmaya, salgın nedeniyle turizm bölümündeki sakinliğin sürmesinin yanı sıra mal ihracatı ve turizm gelirlerindeki daralma sonucunda nakliyecilik gelirlerindeki düşüş yol açtı. Bu yılın tamamında hizmetler istikrarı fazlasının 12 milyar 300 milyon dolar olacağı iddia ediliyor.
2021’DE SALGININ TESİRİNİN AZALMASI BEKLENİYOR
2021 yılında koronavirüs salgınının tesirinin azalmasıyla seyahat gelirlerinin 19 milyar 800 milyon dolara yükselmesi, hizmetler istikrarının ise 23 milyar 800 milyon dolar fazla vermesi bekleniyor.
Birincil gelir istikrarında 11,6 milyar dolar açık, ikincil gelir istikrarının 0,8 milyar dolar fazla vermesi öngörülüyor. İhracat ve ithalat fiyatlarının 2021 yılında sırasıyla yüzde 1,2 ve yüzde 2,5, gerçek ihracat ve ithalatın da sırasıyla yüzde 9,6 ve yüzde 6,7 artacağı varsayım ediliyor.
Ensonhaber