Bağlantı ve medya ile ilgilenenler reklamcılığın nasıl işlediğini bilirler.
Reklamcılar bize mal yahut hizmet satmazlar, aksine bizi mal ve hizmet satanlara binerli bloklar halinde satarlar.
Yani bir TV kanalı bize buzdolabı gösterirken aslında buzdolabı satmaz, der ki buzdolabı üreticisine, “Akşam saat 8 ile 10 ortası elimde 15 milyon izleyici var, bunları sana dakikası şu kadar milyondan (evet milyondan) satayım, sen ona ödediğin dakika kadar eserini göster”
Münasebetiyle reklamcının eseri bizizdir.
Bir esere fiyatsız erişiyorsanız eser sizsinizdir.
Bu son cümle bir tek kısımlık belgesel olan “Sosyal İkilem”den alınma.
Epey enteresan bir belgesel, bölümdekilerin bu kadar dürüst olabildiği nadir üretimlerden.
Esasen Yuval Noah Harari’den biliyoruz ki, bio-algoritmamızı da çıkarırlarsa o denli reklamcılık, mal satma, ikna etme, bilinçdışı reklam, Big Brother falan öykü kalacak.
Artık ne istediğimizi iddia etmekle kalmayacaklar ne isteyeceğimizi direkt belirleyecekler. Zira o yıllardır övündüğümüz “ama hislerimizi ele geçiremezler” efsanesi de yerle bir olacak, zira hislerimizin da bir algoritması çıkarılabilir, yani onlar da manipüle edilebilir.
O noktadan sonra da zati geri dönüş yok.
Belgeselde benim asıl dikkatimi çeken toplumsal medyanın işleyiş biçimiydi.
Olağan ki Facebook, Twitter, Instagram üzere uygulamalar bizim yalnızca kimlik bilgilerimizi kaydetmekle kalmıyor, saniye saniye ne yaptığımızı ne ile ilgilendiğimizi ne hissettiğimizi de takip edebiliyorlar.
Hatta bunu izleyen programlar o kadar güçlü ki katiyen bizi bizden daha iyi tanıyorlar.
Tekrar tekrar izlediğimiz görüntü klipler, aradığımız hususlar, hangi resme kaç saniye baktığımız üzere datalar bizi onlara ciğerimizin içine kadar gösteriyor.
Toplumsal medyayı da fiyatsız kullandığımız için iddia edersiniz ki orada da eser biziz.
Üstelik ciğerimizin içini bildikleri için bizi kime satmanın daha hakikat olacağını da biliyorlar.
Yani toplumsal medyada reklama harcanan para çabucak hemen hiç boşa gitmiyor.
Aslında lafı bu kadar uzatmayacaktım.
Belgeselde toplumsal medyanın işleyişinden bahsederken, bizi elinde tutmak için her birimizin damarına nazaran şerbet verdiği, önyargılarımızı, bilgi sandığımız safsataları pekiştiren içerikler sunarak bizi gaza getirdiği, dolayısı ile önyargılarımızı ve abuk sabuk fikirlerimizi beslediği bunun da toplumda var olan kutuplaşmayı artırdığı anlatılıyor.
Ben toplumsal medyada bu kadar saçma sapan şeyler tartışan, bu kadar keskin kutuplaşan yalnızca biziz sanıyordum. Halbuki ABD ve AB de hiç geri kalmıyormuş.
ABD’de Demokratlarla Cumhuriyetçiler ortasındaki kutuplaşma bizim her gün birbirine küfreden Kemalist-Dindar kutuplaşmasından çok daha derinmiş ve bilhassa toplumsal medya ile birlikte son 10 yılda derinleşmiş.
Avrupa’da zati evvelden marjinal sanılan kümeler giderek daha fazla oy alıyor.
Naziler neredeyse tekrar iktidara gelecek.
Bir palavra haber, bir gerçek haberden altı sefer daha süratli yayılıyormuş.
Tam da bu nedenle palavra haber gerçek haberden daha fazla işine geliyormuş toplumsal medya patronlarının…
Palavra haber daha farklı, daha tahrik edici olduğu için daha fazla reaksiyon alıyor, bizi daha uzun müddet toplumsal medyanın başında tutuyor elbette.
Hani bizim toplumsal medyadaki o “hocanın biri bayanın çöpe atılmış tırnağına bakmak günahtır dedi” yahut “Atatürk İngiliz ajanıdır” üzere iki tarafı tahrik eden saçmalıkları üretenler şahsen toplumsal medya vazifelileri olabilir.
Yani bütün bunların ardında bizi birbirimize düşürerek siyasi sonuç elde etme değil de toplumsal medyada daha uzun mühlet tutma üzere bir reklamcı çakallığı olabilir.
@kalemciler
Ensonhaber
