TRT 1 ekranlarının reyting rekorları kıran ve başrollerinde Buğra Gülsoy, Hatice Şendil, Mehmet Özgür ve Gürkan Uygun üzere isimlerin yer aldığı Uyanış: Büyük Selçuklu dizisi, bu akşam dönem finali kısmıyla ekranlara geliyor.
Anadolu’nun kapılarını Türklere açan Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan’ın vefatının akabinde tahta geçen Melikşah ve oğlu Sencer’in kıssasını husus alan dizinin dönem finalinde Kuvel Kalesi fethediliyor.
Dizinin sıkı takipçileri, Uyanış Büyük Selçuklu Kuvel Kalesi nerede? Kuvel Kalesi ne vakit fethedildi? sorularının karşılığını arıyor.
Pekala, Uyanış: Büyük Selçuklu Kuvel Kalesi nerede, hangi vilayette? İşte Kuvel Kalesi tarihi….
KUVEL KALESİ NEREDE, HANGİ VİLAYETTE?
Bugün Türkiye sonları içerisinde bulunan Yalnızçam Dağları’nın doruğunda yer alan Kol yahut Gürcü tabiriyle Kuvel Kalesi, Kolköy Gürcü köylerindeki Orta Çağ kalesidir.
Kveli Kalesi yahut Kuveli Kalesi olarak da bilinen kale, birinci olarak 10. yüzyılın başlarında Gürcü kaynaklarında ortaya çıktı ve 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Samtshe eyaletinin ana idare merkeziydi.
Uyanış Büyük Selçuklu dizisinde ismi daima anılan Kuvel Kalesi, bugün büyük ölçüde harap olmuş, günümüzde Gürcistan sonuna yakın olan Türkiye’nin kuzeydoğusundaki Ardahan ilinin Posof ilçesinde Kolköy köyünde yer almaktadır.
Bu kalenin Selçuklu’lar vaktinde Batı seferinde pürüz olarak görüldüğü öne sürülmektedir.
KUVEL KALESİ’NİN TARİHTEKİ YERİ
Birinci sefer 10. yüzyılın başlarında Gürcüce yazılan haber metninde Stepane Mtbevari’nin Gürcü kaynaklarından Azerbaycan Buyruğu Yusuf Ibn Abi’l-Saj-Abu l’K’asim’in işgal ordusuna direniş yeri olarak Gobron’un tutkusu bahsedilir. Bu kaynağa nazaran, Kol Kalesi 28 günlük kuşatma sonrasında düştü ve ayrıcalıklı bir Hristiyan olan Gürcü kumandanı Gobron, İslam’a geçmeyi reddettiği için öldürüldü.
Kol Kalesi, 920’li yıllara gelindiğinde, VII. Konstantinos Porfirogennetos’un De Ceremoniis isimli yapıtında Cavaheti’deki bir Gürcü dükalığı olan ve kalenin ismini taşıyan Kuvel (Κουελ)’in baş kalesi olarak geçmektedir.
Profesör Cyril Toumanoff’a nazaran, bu yapıtta Konstantinos, Bagrationi Hanedanı’ndan Gürcü Prensi II. David olması mümkün olan “Kuvel arkonu”ndan bahsetmektedir.
Kuvel’in ismi, Konstantinos tarafından öbür bir yerde, Yunanca “Tyrokastron (Peynir Kalesi)” sözünün karşılığı olarak anılmaktadır ve daha sonraları David’in yayılmacı kuzeni Tao’lu II. Gurgen’in mülkiyetine geçmiştir. Gurgen daha sonra Klarceti’ye karşılık olarak Kuvel ve Acara’yı kayınpederi Ashot Kiskasi’ye vermiş, lakin daha sonra geri almıştır.
941’de Gurgen’in vefatından sonra, kale, kuzenlerine miras kalmış ve sonuçta da 1008’de Bagrationi Hanedanı’nın öteki mülkleriyle birlikte Gürcistan Krallığı’ın birinci hükümdarı olan III. Bagrat’ın mülkiyetine geçmiştir.
Stratejik pozisyonu nedeniyle tarih boyunca birçok askeri çatışmalar, savaşlar ve kuşatmalar gören Kol Kalesi, 1040’larda isyancı Gürcü Generali IV. Liparit’in eline geçmiş lakin Liparit 1059’da Gürcistan Hükümdarı IV. Bagrat tarafından mağlubiyete uğratılması üzerine geri alınmıştır.
1060’larda ise kalenin eristavisi (yönetici/dük) Cakeli hanedanından Murvan’a verilmiş, lakin 1065’te Gürcü seferleri sırasında Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan’ın eline geçmiştir.
1080’de, muhtemelen Revvadi/Mamlan kökenli Buyruk Ahmed tarafından yönetilen Türkler, kalede mevzilenen Gürcistan Hükümdarı II. Giorgi’yi mağlup etmişlerdir. 16. yüzyılda Kol Kalesi, güneybatı Gürcistan’ın birçoklarıyla birlikte Osmanlı idaresine girmiş ve geçmişteki değerini yitirmiştir.
Ensonhaber
